tag:blogger.com,1999:blog-5936846771228447032023-11-16T03:24:51.837-08:00ਸ਼ਬਦਮ / SHABADMshabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.comBlogger49125tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-22142473194434913532017-09-09T06:28:00.003-07:002017-09-09T06:28:53.656-07:00ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸੱਤਿਆਨਾਸ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<i><span style="font-size: large;">ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਦਾ ਇੱਕ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸੱਤਿਆਨਾਸ ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਨ ਰਸਾਲੇ ਚ ਛਪਿਆ ਹੈ। ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਵਿਚਾਰਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। </span></i><br />
<br />
<br />
<b><a href="http://www.sikhchintan.com/%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B8/">ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ </a></b><br />
<i>(ਇਹ ਲੇਖ ਨਾਂਅ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਦੂਜੀ ਸਾਈਟ ਤੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।)</i><br />
<br />
ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪੂਰਣ ਗਿਆਨ ਤੇ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ਼ ਲੋਕ-ਪਰਲੋਕ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। – ਪਾਤੰਜਲੀ<br />
The duties of a writer as a writer and a citizen are not the same. The only duty a writer has as a citizen is to defend language. And this is a political duty. Because, if language is corrupted, thought is corrupted. – WH Auden<br />
ਮੇਰੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਇਸ ਲਿਖਤ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਚ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੈ। ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਗੱਲ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਲ਼ੀ ਲਿਖਾਰਨ ਟੋਨੀ ਮੌਰੀਸਨ ਦੇ 1993 ਚ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਲੈਣ ਵੇਲੇ ਕੀਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਨਾਲ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਜੋ ਸਾਰਾ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸੁਹਜ ਤੇ ਕੁਹਜ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਮੌਰੀਸਨ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੁਰ ਹੋਏ ਸਾਜ਼ ਵਾਂਙ ਹੈ – ਇਹ ਓਸੇ ਬੋਲੀ ਚ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਸੁਣਨ ਵਾਲ਼ੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਉਹ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਬਣਨੀ; ਪਰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਭਾਸ਼ਣ ਇੰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirS1Bi7rl_B0P1913BuKWhhVjxhfAtZTyScESnaK9pb20iZG8L71_TE_BCLO7WFx673kvUeEH7KbdmSW2TMjPOaNwqgYnQok1bMgy7GYWcLMld63H1707lRBoJMyZaXEYx6FXywY1QU-U/s1600/punjabi+pic.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="284" data-original-width="177" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirS1Bi7rl_B0P1913BuKWhhVjxhfAtZTyScESnaK9pb20iZG8L71_TE_BCLO7WFx673kvUeEH7KbdmSW2TMjPOaNwqgYnQok1bMgy7GYWcLMld63H1707lRBoJMyZaXEYx6FXywY1QU-U/s1600/punjabi+pic.jpg" /></a></div>
<br />
ਕੋਈ ਬੁੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਅੰਨ੍ਹੀ। ਅਕਲਮੰਦ। ਦੋ ਬੱਚੇ ਇਹ ਧਾਰ ਕੇ ਬੁੜ੍ਹੀ ਕੋਲ਼ ਗਏ ਕਿ ਚਲੋ ਇਹਨੂੰ ਠਿੱਠ ਕਰੀਏ। ਮੁੰਡਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ – ਬੁੜ੍ਹੀਏ, ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਚ ਚਿੜੀ ਐ, ਦੱਸ ਮਰੀ ਐ ਕਿ ਜੀਉਂਦੀ? – ਬੁੜ੍ਹੀ ਅੱਗੋਂ ਚੁੱਪ। ਉਹਨੂੰ ਤਾਂ ਕੁਸ਼ ਵੀ ਨਾ ਸੀ ਦੀਹਦਾ। ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਫੇਰ ਓਹੀ ਗੱਲ ਪੁੱਛੀ। ਪਰ ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਢਿੱਡ ਚ ਸੀ, ਉਹ ਬੁੜ੍ਹੀ ਦੇ ਨਹੁੰਆਂ ਚ ਸੀ। ਉਹ ਫੇਰ ਵੀ ਚੁੱਪ ਰਹੀ। ਮੁੰਡੇ ਹਿੜ-ਹਿੜ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਬੁੜ੍ਹੀ ਕੋਲ਼ੋਂ ਰਿਹਾ ਨਾ ਗਿਆ – ਮੈਂ ਨਾ ਜਾਣਾ, ਤੇਰੇ ਹੱਥ ਚ ਫੜੀ ਚਿੜੀ ਮਰੀ ਐ ਕਿ ਜੀਉਂਦੀ? ਪਰ ਇਹ ਹੈ ਤੇਰੇ ਹੱਥਾਂ ਚ।<br />
<br />
ਮੌਰੀਸਨ ਦੀ ਏਸ ਬਾਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ – ਜੇ ਚਿੜੀ ਮਰੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਭੀ ਹੀ ਮਰੀ ਹੋਈ ਸੀ ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤੈ। ਜੇ ਇਹ ਜੀਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹਾਲੇ ਵੀ ਇਹਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਓਂ ਜਾਣੋ ਕਿ ਇਹਨੂੰ ਜੀਉਂਦੀ ਰਹਿਣ ਦੇਣੈ ਜਾਂ ਮਾਰ ਦੇਣੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮਾ ਹੈ।<br />
<br />
ਬਾਤ ਵਿਚ ਚਿੜੀ ਬੋਲੀ ਹੈ ਤੇ ਔਰਤ ਲਿਖਾਰੀ। ਮੌਰੀਸਨ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਬੋਲੀ ਚ ਇਹ ਸੁਪਨੇ ਲੈਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਸ ਬੋਲੀ ਦੀ ਇਹਨੂੰ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਮਿਲ਼ੀ ਸੀ; ਉਹ ਚਿੜੀ ਵਰਗੀ ਨੰਨ੍ਹੀ ਜਾਨ ਖਰੂਦੀਆਂ ਦੇ ਵੱਸ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਇਹ ਮੰਨੀ ਬੈਠੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਅਣਗਹਿਲੀ ਨਾਲ਼, ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨਾਲ਼ ਤੇ ਦੁਰਕਾਰ ਨਾਲ਼ ਜਾਂ ਐਵੇਂ ਹੀ ਸ਼ੁਗਲ ਨਾਲ਼ ਬੋਲੀ ਮਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਮੌਤ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਇਹਨੂੰ ਸਿਰਜਣ ਤੇ ਬਿਨਾਸਣ ਵਾਲ਼ੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।<br />
<br />
ਤਰੱਕੀ ਜਾਂ ਨਿਘਾਰ<br />
ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਮੇਰੇ ਦੇਖਦਿਆਂ-ਦੇਖਦਿਆਂ ਪਿਛਲੇ ਵੀਹਾਂ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਚ ਏਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹੁਣ ਸਿਆਣੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਉਸਤਾਦ (ਕਈ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ “ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ” ਅਖਵਾ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ), ‘ਕਵੀ’ ਲਿਖਾਰੀ ਤੇ ਪਤ੍ਰਕਾਰ ਐਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਸਲ ਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰਾਂ ਚ ਲਿਖੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ “ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਕ-ਰਚਨਾ (ਸਿੰਟੈਕਸ) ‘ਤੇ ਪਏ ਅਸਰ” ਬਾਰੇ ਪੀਐੱਚ. ਡੀ ਥੀਸਿਸ ਲਿਖ ਸਕੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਬੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਉਜਾਗਰ ਹੋਣਗੀਆਂ।<br />
<br />
“ਇਕ” ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ<br />
ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸਰੂਪ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਚ ਬਾਈਬਲ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਛਪੇ ਉਲਥੇ ਨਾਲ਼ ਵਿਗੜਨ ਲੱਗਾ ਸੀ। ਚਾਰ-ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹ-ਸਿਖ ਕੇ ਜਦ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ ਪਤ੍ਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਚੇਤ ਹੀ ਅਪਣੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਵਾਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਾਂਙ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲੱਗੇ; ਨਾਲ਼ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਆਰਟੀਕਲ ‘ਏ’ ‘ਐਨ’ (a, an)ਦੀ ਰੀਸੇ “ਇਕ” ਦੀ ਐਸੀ ਪੋਹਲ਼ੀ ਉੱਗੀ ਕਿ ਹੁਣ ਇਹਨੂੰ ਪੁੱਟ ਸੁੱਟਣਾ ਬੜਾ ਔਖਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਲਿਖਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਜੋਕੀ ਹਰ ਲਿਖਤ “ਇਕ” ਦੇ ਕੋਕੜੂਆਂ ਨਾਲ਼ ਭਰੀ ਪਈ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਤੇ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ “ਇਕ” ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਇਕ ਦੀ ਲੱਗੀ ਹਿਚਕੀ ਨਾਲ਼ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਬੇਸਵਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਤਾਦ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ – ਦਿਸ ਇਜ਼ ਏ ਬੁਕ – ਇਹ ਇਕ ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਕਿ – ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਕੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕਵੀ ਹੀ ਚੰਗੀ ਨਸਰ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਕਵੀ ਨੂੰ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਵਧ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲਿਖਿਆ ਵਾਕ ਸੁਰਲਿਪੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਜੋਕੇ ਕਹਿੰਦੇ-ਕਹਾਉਂਦੇ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਦਾ ਇਹ ਵੱਡਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ। ਮੈਂ “ਇਕ” ਦੇ ਵਿਪਰੀਤਸੁਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ “ਪਟਿਆਲ਼ੇ ਵਾਲ਼ੇ” ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜਵਾਬ ਨਾਲ਼ ਮੈਂ ਬੋਲਣ ਜੋਗਾ ਨਾ ਰਿਹਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਈਮੇਲ ਲਿਖੀ – ਮੈਂ ਹੁਣ ਤਕ “ਇਕ” ਅਚੇਤ ਹੀ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ; ਅੱਗੋਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦਾ! – ਪਰ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ “ਇਕ” ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰਨੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟੇ।“ਇਕ” ਦੀ ਕਸਰ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਸੀ, ਪਰ ਸੰਨ 1975 ਵਿਚ ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਂਸ ਦੀ ਦਿੱਤੀ ਮੱਤ ਮੇਰੇ ਖ਼ਾਨੇ ਪੈ ਗਈ।ਵੰਨਗੀਆਂ: ਸੇਖੋਂ ਨੇ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਉਮਰ ਦਾ ਪੰਧ (ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ। 1989) ਦੇ ਸਫ਼ੇ 195 ਵਿਚ “ਇਕ” ਗਿਆਰਾਂ ਵਾਰ ਬੇਲੋੜਾ ਵਰਤਿਆ ਹੈ:ਮੈਂ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਉਸੇ ਦਿਨ ਹੀ ਨਿਸਬਿਤ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਘਰ ਤੋਂ ਐਬਟ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਇਕ ਕੋਠੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਸਾਡਾ ਦੋ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਇਕ ਬਾਲਕ ਸੀ, ਲਾਹੌਰ ਲੈ ਆਇਆ ਤੇ ਅਸੀਂ ਨਿਸਬਿਤ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਇਕ ਮਕਾਨ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਥੇ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਇਕ ਬਾਲਮੀਕੀ ਯੁਵਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਪਾਸ ਉਸਦਾ ਇਕ ਭਾਣਜਾ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮੁੰਡੇ ਆ ਕੇ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਪਿਛੋਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ-ਬਾਹਰ ਆਰੀਆ ਨਗਰ ਦੀ ਬਸਤੀ ਵਿਚ ਇਕ ਕੋਠੀ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਭਾਗ, ਦੋ ਕਮਰੇ ਇਕ ਸਟੋਰ, ਇਕ ਗੁਸਲਖਾਨਾ ਤੇ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਰਸੋਈ ਪੰਦਰਾਂ ਰੂਪਏ ਮਹੀਨਾ ਕਰਾਏ ਉੱਤੇ ਮਿਲ ਗਏ।ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਸੋਚਦਿਆਂ ਲਿਖੇ ਉਪਰਲੇ ਬੰਦ ਵਿਚ ਇਕ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਕੁਚੱਜੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਕਸਰ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ:ਮੈਂ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ਿਆ, ਜੋ ਉਸੇ ਦਿਨ ਹੀ ਨਿਸਬਿਤ ਰੋਡ ਵਾਲ਼ਾ ਵੱਡਾ-ਸਾਰਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਐਬਟ ਰੋਡ ਵਾਲ਼ੀ ਕੋਠੀ ਨੂੰ ਚੱਲਿਆ ਸੀ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਲੈ ਆਇਆ। ਓਦੋਂ ਉਹਦੇ ਕੁੱਛੜ ਸਾਡਾ ਦੋ-ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਬਾਲ ਸੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਨਿਸਬਿਤ ਰੋਡ ’ਤੇ ਕਿਸੇ ਮਕਾਨ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਥੇ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਾਲਮੀਕੀ ਕੁੜੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵੇ ਕੋਲ਼ ਉਹਦਾ ਭਾਣਜਾ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮੁੰਡੇ ਆ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ-ਬਾਹਰ ਆਰੀਆ ਨਗਰ ਦੀ ਬਸਤੀ ਵਿਚ ਪੰਦਰਾਂ ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਕਿਰਾਏ ’ਤੇ ਕੋਠੀ ਮਿਲ਼ ਗਈ; ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੋ ਕਮਰੇ, ਸਟੋਰ, ਗ਼ੁਸਲਖ਼ਾਨਾ ਤੇ ਵੱਖਰੀ ਰਸੋਈ ਸੀ।<br />
ਸੇਖੋਂ ਨੇ ਉਮਰ ਦਾ ਪੰਧ ਵਿਚ ਹੀ ਇਹ ਫੜ੍ਹਾਂ ਮਾਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ:<br />
<br />
ਜਦ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵੀ ਐਮ.ਏ. ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਿਆ ਜਿਸ ਪਦਵੀਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੇਰੀ ਸਮਝਦਾ ਸਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਉੱਤੇ ਭਾਸ਼ਨ ਦਿੰਦਾ ਸਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਸਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹੀਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਤੇ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਤੀਹ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਮੇਰਾ ਬੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਰਿਪਾਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿਚ, ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸੰਕੋਚ ਨਹੀਂ, ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਭ ਪਾਸੇ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਬਨਾਉਣ ਵਿਚ ਵੀ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੋਢੀਆਂ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਤਤਸਮ ਤੇ ਨਵੇਂ ਤਦਭਵ ਸ਼ਬਦ ਲਿਆਉਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਵਿਰੋਧ ਹੋਇਆ ਤੇ ਮੇਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਔਖੀ ਤੇ ਦੁਰਗਮ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਆਲੋਚਨਾ ਸਿਧਾਤ ਦੀ ਮੇਰੀ ਪੁਸਤਕ ਸਾਹਿਤਿਆਰਥ ਦੇ ਨਾਉਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਉਤੇ ਬਹੁਤ ਕਿੰਤੂ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਵਿਜਯੀ ਵਾਲੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਹੁਣ ਸਰਵਤਰ ਮੇਰੇ ਵਾਲੀ ਹੈ।<br />
<br />
(ਪੂਰਬੀ) ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਐੱਮ. ਏ. ਸੰਨ 1952 ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਅਪਣੇ ਪਾਏ ਅਸਰ ਵਾਲ਼ਾ ਕੀਤਾ ਦਾਅਵਾ ਸੱਚਾ ਹੈ। ਜਿਹਨੂੰ ਇਹ ਅਪਣਾ ਮਾਣ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਉਹਨੂੰ ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ਼ ਕੀਤੀ ਬੇਪਤੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ। ਸੇਖੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸੱਤਿਆਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਮੋਹਰੀਆਂ ਚ ਹੈ। ਇਹਦੀ ਰੀਸੇ ਐੱਮ. ਏ. ਕਰਦਾ ਹਰ<br />
<br />
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਹਦੇ ਵਰਗੀ ਹੀ ਬੋਲੀ ਲਿਖਣ ਲਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਪੀਐੱਚ. ਡੀ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵਾਲ਼ੇ ਕੁਚੱਜਿਆਂ ਦੇ ਇਸ ਟੱਬਰ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਕੇ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। (ਡਾਕਟਰ) ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਵਰਗੀ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਹੋਰ ਕੋਈ ਆਲੋਚਕ ਨਹੀਂ ਲਿਖ ਸਕਿਆ।<br />
<br />
ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੀ ਸਾਰੀ ਨਜ਼ਮ ਤੇ ਨਸਰ ਵਿਚ “ਇਕ” ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੈ।<br />
<br />
ਵੰਨਗੀ: ਇਹਦੀ ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਇਮਰੋਜ਼ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੰਜ ਵਾਰ ਬੇਲੋੜਾ “ਇਕ” ਵਰਤਿਆ ਹੈ। <br />
<br />
ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ – ਈਜ਼ਲ ਦੇ ਉੱਤੇ, ਇਕ ਕੈਨਵਸ ਪਈ ਹੈਕੁਝ ਇੰਜ ਜਾਪਦਾ – ਕਿ ਕੈਨਵਸ ਤੇ ਲੱਗਾ ਰੰਗ ਦਾ ਟੋਟਾ<br />
ਇਕ ਲਾਲ ਟਾਕੀ ਬਣ ਕੇ ਹਿਲਦਾ ਹੈ<br />
ਤੇ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾ ਪਸ਼ੂ ਇਕ ਸਿੰਗ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ।<br />
ਸਿੰਗ ਤਣਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਹਰ ਕੂਚਾ ਗਲੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਇਕ ‘ਰਿੰਗ’ ਬਣਦਾ ਹੈ<br />
ਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਰਗਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਸਪੇਨੀ ਰਵਾਇਤ ਖ਼ੌਲਦੀ…<br />
– ਮੈਂ ਜਮ੍ਹਾ ਤੂੰ. ਨਾਗਮਣੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ. 1977<br />
<br />
ਪਤ੍ਰਕਾਰੀ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ<br />
ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਪਤ੍ਰਕਾਰੀ ਦੀ ਬੋਲੀ ਇਕਦਮ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਪਟਿਆਲ਼ੇ ਤੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀਆਂ ਨੇ ਪਤ੍ਰਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਖਾਏ ਬੋਲੀ ਦਾ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਘਾਣ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਸਲੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹੀ ਹੈ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਉਲਥਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੰਮ ਦੇ ਗਾੜ੍ਹ ਕਰਕੇ ਤੇ ਅਪਣੀ ਕਿਰਤ ਤੇ ਬੋਲੀ ਨਾਲ਼ ਪਿਆਰ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਖ਼ਬਰਚੀ ਵਗਾਰ ਪੂਰੀ ਕਰ-ਕਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਾ ਖੂਹ ਜਿੱਡਾ ਢਿੱਡ ਭਰ ਕੇ ਸੁੱਖ ਦੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। (ਪਤ੍ਰਕਾਰ ਤੁਰਕੀ ਚ ਖ਼ਬਰਚੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਓਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਮਿਸ਼ਾਲਚੀ, ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ, ਖ਼ਜ਼ਾਨਚੀ ਵਗ਼ੈਰਾ ਸਮਾਏ ਹੋਏ ਹਨ।) ਪੰਜਾਬੀ ਖ਼ਬਰਚੀਆਂ ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਦੇ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਭਾਵੇਂ ਰਲ਼ਦੀ-ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ; ਪਰ ਅਜੋਕੀ ਅਖ਼ਬਾਰੀ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮਿਸਾਲਾਂ ਹਨ:-<br />
<br />
1) ਹਿੰਦੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੇ ਟੈਲੀਵੀਯਨ ਦੀ ਰੀਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖ਼ੀਆਂ ਮਦਾਰੀ-ਜਮੂਰੇ ਵਾਂਙ ਬੋਲਦੀਆਂ ਹਨ: ਬਸਪਾ ਦੇ ਚੋਣ ਗੱਠਜੋੜ ਬਾਰੇ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਮਾਇਆਵਤੀ ਨੇ; ਲਾਲਪੁਰ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਪੀ ਏ ਸੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ (ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ, 7 ਮਾਰਚ 2004); ਦੇਰ ਤਕ ਯਾਦ ਰਹੇਗਾ ਪੱਖੋਕੇ ‘ਚ<br />
ਲੱਗਿਆ ਮੇਲਾ (ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ, 7 ਮਾਰਚ, 2004)।<br />
2) ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਕਰਣ ਦੇ ਵਿਕਾਰੀ ਰੂਪ ਦਾ ਨਿਯਮ (ਰੂਲ ਆੱਵ ਔਬਲੀਕ ਫ਼ੌਰਮ) ਤਿਆਗ ਕੇ<br />
ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਰੀਸੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਚ ਕਤਲ ਦੀ ਥਾਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਚ ਕਤਲ ਲਿਖਣ ਲਗ ਪਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਜੀਤ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ 20 ਮਾਰਚ 2004 ਨੂੰ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਲੱਗੀ:…ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨਾਲ ਠੱਗੀ । ਇਹ ਤਾਂ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਲਿਖਣ ਵਾਲ਼ਾ ਹੀ ਦਸ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਵਰਤਦਿਆਂ…ਕੋਟਕਪੂਰੇ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨਾਲ ਠੱਗੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ? ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਿਆਕਰਣ ਚਿਤਾਰਨ ਨਾਲ਼ੋਂ ਉਦਾਸ ਗੱਲ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀ ਹੋਣੀ ਹੈ! ਨਿਯਮ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਆਖ਼ਿਰ ਚ ‘ਆ’ ਸੰਬੰਧਕ (ਪੋਸਟ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ) ਲਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆ ਤੋਂ ‘ਏ’ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (ਇਹ ਨੇਮ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਢੁੱਕਦਾ; ਜਿਵੇਂ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਜਾਂ ਭਰਾ ਵਗ਼ੈਰਾ।) ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਸੇ ਦਿਨ ਸਾਡੇ ਖ਼ਬਰਚੀ “ਉਹਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਵੱਢਿਆ” ਦੀ ਥਾਂ “ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਨੇ ਕੱਟਿਆ” ਲਿਖਣ ਲਗ ਜਾਣ! ਹੁਣ ਅਖ਼ਬਾਰ “ਪਟਿਆਲਿਓਂ” ਆਈਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨਹੀਂ ਛਾਪਦੇ, “ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ” ਆਈਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਛਾਪਦੇ ਹਨ।<br />
3) ਆਮ ਗ਼ਲਤੀਆਂ:- “ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ” ਦੀ ਥਾਂ “ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਵਾਂਗਾ”। “ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ” ਦੀ ਥਾਂ “ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ”। “ਤੁਹਾਡਾ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖ਼ਿਆਲ ਹੈ? ਦੀ ਥਾਂ “ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲੈਂਦੇ ਹੋ”। “ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨਾ” ਹੁਣ “ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈਣਾ” ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦਵਾਰਾ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਬਾਈ (by) ਦੀ ਰੀਸੇ “…ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ” ਨੂੰ “…ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ” ਛਪਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਔਨ/ਐਟ (on/at) ਬਿਨਾਂ ਸੋਚਿਆਂ ‘ਉੱਤੇ’ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ – ਕਹਾਣੀ ਉੱਤੇ ਫ਼ਿਲਮ/ ਫ਼ਲਾਨੀ ਕਿਤਾਬ ਉੱਤੇ ਗੋਸ਼ਟੀ। ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਨੇ ਦੇਰ ਹੋਈ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਸੀ – ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਉੱਤੇ ਫ਼ਿਲਮ। ਮੈਂ ਇਹਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣਾਈ ਹੋਣੀ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਉਹਦੇ ਉੱਤੇ! <br />
4) ਕਰਤਰੀ ਵਾਚ (ਐਕਟਿਵ ਵੌਇਸ) ਦੀ ਥਾਂ ਕਰਮਨੀ ਵਾਚ (ਪੈਸਿਵ ਵੌਇਸ) ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਵਧ ਆਦਤ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਧੀਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਚਿਤਾਰੀ ਵੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਣਸੁਣੀ ਕਰ<br />
ਦਿੱਤੀ। ਦੋ ਕੁ ਮਿਸਾਲਾਂ ਬਥੇਰੀਆਂ ਹਨ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 51 ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹੀ ਬੰਦ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵਾਕ ਹੈ – “ਮੰਗੋ ਤੇ ਕੋਈ ਇਕ ਸਵਾਰ ਆਦਿ, ਲਗਭਗ ਇਕ ਦਹਾਕਾ ਮਗਰੋਂ ਜਾ ਕੇ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।” ਮੈਂ ਇਹ ਵਾਕ ਇੰਜ ਲਿਖਦਾ – “ਮੰਗੋ ਤੇ ਕੋਈ ਇਕ ਸਵਾਰ ਤੇ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਮੈਂ ਕੋਈ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਮਗਰੋਂ ਜਾ ਕੇ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ।” ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਧੀਰ ਦੇ ਮੁਖਬੰਧ ਦਾ ਆਖ਼ਿਰੀ ਵਾਕ ਹੈ – “…ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਏਥੇ ਕੁਝ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਣਾ ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ।”- ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਚ ਇਹ ਵਾਕ ਇੰਜ ਬਣਦਾ ਹੈ – ਮੇਰਾ ਕੁਝ ਵੀ ਆਖਣਾ ਵਾਜਿਬ ਨਹੀਂ। <br />
<br />
ਸਾਡੇ ਆਲਸੀ ਲਿਖਾਰੀ ਜੋ ਚੰਦ ਚਾੜ੍ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਹਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਮਿਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਰਹਿੰਦੀ ਕਸਰ ਪਿਛਲੇ ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਚ ਪੋਸਟੀਆਂ (ਪੋਸਟ ਮੌਡਰਨਿਸਟਾਂ) ਨੇ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਡਾਕਟਰ ਵਿਦਵਾਨ ਦੀ ਲਿਖੀ ਸਾਰੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਸੰਪਾਦਕੀ ਦੀ ਵੰਨਗੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਦੇਣੋਂ ਰਿਹਾ, ਪਰ ਸਿਆਣਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਦਾਣੇ ਤੋਂ ਬੋਹਲ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲਓ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਜਾਣੋ ਕਿ ਮੈਂ ਕਾਹਦਾ ਰੋਣਾ ਰੋਂਦਾਂ:<br />
<br />
[ਨਵੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ] ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸਦੇ ਵਿਧੀ-ਵਿਧਾਨ ਦੀਆਂ ਜੁਗਤਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਈ ਧਰਾਤਲਾਂ ਸਮੇਤ, ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸਮੁੱਚ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿਚ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਮ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਵੀ ਹਨ। ਏਸ ਚਿੱਤਰ-ਪੱਟ ਉਤੇ ਬਿਖਰੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ੋਖ਼ ਅਦਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਵੀ-ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਗੀ<br />
ਦਾ ਉਹ ਆਲਮ ਦਰਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਅਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਕੁਰੇਦਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਤੋਂ ਨਵੀਆਂ ਸੋਚ-ਰਾਹਾਂ ਵਲ ਅਗਰਸਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਵੱਲ ਉੱਡਦੀ ਨਵੀਂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ, ਜਦੋਂ ਰਹਿਤਲਾਂ ਦੀਆਂ ਰਸਭਰੀਆਂ ਨਾਲ ਰਾਹਗੁਜ਼ਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਅਜੀਬ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<br />
<br />
– ਕਾਵਿਲੋਕ, ਜਨਵਰੀ-ਮਾਰਚ, 2000<br />
<br />
ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਸੋਬਤੀ ਨੇ ਹਿੰਦੀ-ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਗੁਤਾਵਾ ਸੰਨ 1940 ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਘਰ-ਘਰ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹਿੰਦੀ ਸੁਣ ਕੇ ਸੋਬਤੀ ਵਰਗੇ ਬੜੇ ਹੁੱਬਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਲਹੌਰ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲੜੀਵਾਰ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਤੇ ਹੁਣ ਬੰਬਈਆ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸੋਬਤੀ ਵਾਲ਼ੇ ਗੁਤਾਵੇ ਨੂੰ ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬਣਾ ਕੇ ਸਾਹ ਲੈਣਗੀਆਂ। ਟਰੇਨ ਟੂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਪਿੰਜਰ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ-ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਕੀਤੇ ਗੁਤਾਵੇ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਬੇਗ਼ੈਰਤ ਨੂੰ ਹੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੋਣੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਹਣਾ ਦੇਈਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਕੇ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ, ਹੁਣ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰੀਂ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨੀ-ਹਿੰਦੀ ਦਾ ਮਿਹਣਾ ਕੌਣ ਕਿਹਨੂੰ ਦੇਵੇਗਾ? ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬੇਜ਼ਬਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ; ਨਾ ਇਹਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਨਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ।1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਚ ਜੋਸ਼ ਕੰਵਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ‘ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਾਉਣ’ ਵਿਰੁਧ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤ ਮੁਹਿੰਮ ਇਹ ਆਖ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ “ਦਿੱਲੀ” ਦੀ ਕੋਈ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਹੈ ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀਆਂ ਚ ਬੈਠੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ “ਉੱਤੋਂ” ਹੁਕਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਜਿੰਨੀ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਵਿਗਾੜੋ! ਜੋਸ਼ ਤਾਂ ਹੰਢਿਆ ਹੋਇਆ ਸਿਆਸਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ‘ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ’ ਦਾ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਵੀ; ਉਹਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ‘ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ’ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਓਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਓਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਯੂਰਪ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਸਣੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਚ ਪਰਤਾਉਣ ਲੱਗੇ ਸੀ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨਿਤ੍ਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ; ਧਰਮ ਅਨੰਤ ਸਿੰਘ ਅਫ਼ਲਾਤੂਨ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀ ਪਰਚੇ ਦਾ ਬਾਨੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਮਾਰਕਸ ਬਾਰੇ। -1926 ਚ ਕਿਰਤੀ ਪਰਚੇ ਵਿਚ ਛਪੇ ਮਾਰਕਸੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਲੇਖ ਤੇ ਮਗਰੋਂ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰ ਤੇ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲਾਲ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਜੋਸ਼-ਕੰਵਲ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਬੇਥਵ੍ਹੀ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਜਦੋਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਲ਼ ਲੱਦੀ ਹੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਣ ਲੱਗਾ ਸੀ, ਓਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਤਾਂ ਕੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਵੀ ਯੂਰਪੀ ਬੋਲੀਆਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। ਚਾਹੀਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਨਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਉਹਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤੇ ਤਾਸੀਰ ਦੇਖ ਕੇ ਘੜਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਵੇਂ ਚੀਨੀਆਂ ਜਾਪਾਨੀਆਂ ਨੇ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਚ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਘੜੇ ਸੀ। ਹੁਣ ਦੋ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ – ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਚ ਬੇਲੋੜੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਚ ਫ਼ਾਰਸੀ-ਅਰਬੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਰੂਪ ਵਿਗਾੜ ਕੇ ਰਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਅਰਬੀ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲੈਣ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ; ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤਾਂ ਇਹਦੀ ਸਕੀ-ਸੋਧਰੀ ਹੈ। ਲੋੜ ਸਾਰੀ ਫ਼ਿਰਕੂ ਤੁਅੱਸਬ ਨੂੰ ਲਾਂਭੇ ਰਖ ਕੇ ਸਾਵੀਂ ਸਮਝ ਵਰਤਣ ਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੋਣ, ਉਹਦਾ ਸਿਰ ਓਨਾ ਹੀ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਭਾਸ਼ਾ ਬਹਤਾ ਨੀਰਭਗਤ ਕਬੀਰ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ – ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਹੈ ਕੂਪਜਲ, ਭਾਸ਼ਾ ਬਹਤਾ ਨੀਰ…।. ਇਹ ਸੋਚ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਬੋਲੀ ਉਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹਨੂੰ ਲੋਕ ਬੋਲਣ; ਕਿ ਹਰ ਬੋਲੀ ਵੇਲੇ ਨਾਲ਼ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ; ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਚ ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਬੋਲਦੇ ਹੋਣਗੇ, ਉਹ 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ ਸੀ। ਇਹ ਦਲੀਲ ਅਪਣੇ ਥਾਂ ਸਹੀ ਹੈ।ਮੇਰੀ ਬੇਨਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਵੇਲੇ ਦੁਨੀਆ ਹੁਣ ਜਿੰਨੀ ਛੋਟੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਓਦੋਂ ਅੱਜ ਵਾਂਙ ਅਖ਼ਬਾਰ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਰੇਡੀਓ ਟੀਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੇ; ਨਾ ਓਦੋਂ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਰੋੜ੍ਹਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਓਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਉੱਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਤਾਬੜਤੋੜ ਹਮਲੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੇ। ਮੈਂ ਨਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ਼ੋਂ ਵਧ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ। ਪਰਦੇਸ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮੇਰੇ ਕੰਨੀਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਮੇਰੀ ਆਤਮਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ – ਸ਼ਰਫ਼ ਵਾਂਙ ਮੈਂ ਸਦਾ ਖ਼ੈਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। ਲਿਖਾਰੀ ਅਪਣੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਲੱਜਪਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਲਿਖਾਰੀ ਹੀ ਸੁੱਚੀ ਰਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਾਜ ਉਹਦੇ ਲਿਖਾਰੀ ਹੀ ਰੋਲਣ ਲਗ ਜਾਣ, ਉਹਨੂੰ ਕੋਈ ਰੱਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ਼ ਸ਼ਬਦ ਥੋਹੜੇ ਹਨ; ਮੋਤੀਆਂ ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹਿੰਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਲਣਾ ਪਾਪ ਹੈ।ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀਆਂ ਤੇ ਬੰਗਾਲੀਆਂ ਜਿੰਨਾ ਅਪਣੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੁਣਿਆ। ਪੈਰਿਸ ਤੇ ਕਲਕੱਤੇ ਸੁੱਚੀ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਸਭਾਵਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕੋਈ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ?ਖਵਰੇ ਮੇਰੀਆਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਉਜਾੜ ਚ ਮਾਰੀਆਂ ਕੂਕਾਂ ਹਨ। ਫੇਰ ਸੋਚੀਦਾ ਹੈ, ਕੀ ਪਤਾ ਕਿਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਦਿਲ ਲੱਗ ਜਾਵੇ। ਮੇਰੇ ਆਖੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ “ਘੁੰਡ-ਚੁਕਾਈ” ਵਾਲ਼ਾ ਕੁਹਜਾ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣੋਂ ਹਟ ਤਾਂ ਗਏ ਹਨ। ਨਾਲ਼ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਕਿਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਹਾਲ ਸਾਡੇ ਕਿਸੇ ਮਿਤਰ ਦੇ ਫੁੱਫੜ ਵਾਲ਼ਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਏ। ਉਹ ਅਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਤੋਂ ਅਪਣੀ ਦਾਹੜੀ ਦੇ ਧੌਲ਼ੇ ਕਢਵਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਹੁੰਦੇ-ਹੁੰਦੇ ਧੌਲ਼ੇ ਬਹੁਤ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਕਾਲ਼ੇ ਥੋਹੜੇ ਕੁ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ। ਭਤੀਜਾ ਕਹਿੰਦਾ – ਫੁੱਫੜਾ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਈ ਚਿੱਟੇ ਹੋ ਗਏ; ਕਾਲ਼ੇ ਜਿਹੜੇ ਦੋ-ਚਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਆ, ਓਹੀਓ ਚੁਗ ਦਿੰਦਾਂ।ਕੁਚੱਜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ‘ਬਾਈ’ (By) <br />
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਿਖਾਰੀ ਇਹਦਾ ਕੁਚੱਜਾ ਅਨੁਵਾਦ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੀ ਵਾਲ਼ਾ ਦੁਆਰਾ/ਦਵਾਰਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਤ ਹੀਰ… ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਦੋ ਕੋਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਕ ਫ਼ਾਰਸੀ-ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ (ਜੋ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੰਸ਼ੋਧਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਅਤੇ ਦੂਜਾ‘ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਦਾ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼’ (ਵੱਲੋਂ ਡਾ. ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ)।<br />
– ਵਾਰਿਸ ਦੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ। ਪ੍ਰੋ. ਜੀ ਐਸ ਰਿਆਲ. ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ. 24 ਜੂਨ 2007<br />
<br />
ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ:<br />
<br />
ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦੀ ਸੰਪਾਦਿਤ ਹੀਰ…<br />
… ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਨੇ ਦੋ ਕੋਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸੋਧਿਆ ‘ਫ਼ਾਰਸੀ-ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼’ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਦਾ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼’।<br />
<br />
ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਰਿਆਲ ਨੇ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ਼ ‘ਡਾ’ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈ? ਅਪਣੇ ਜਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਗੱਲੋਂ ‘ਡਾ ਪ੍ਰੋ’ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕਸਰ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਟੀਆਂ ਦੇ<br />
ਅਪਣੇ ਪਰਚਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ‘ਡਾ ਪ੍ਰੋ’ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਲਿਖੀਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਇੱਕੋ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਹੈ ਵੀ ਪਟਿਆਲ਼ੇ। ਇਹ ਤੱਥ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹਰ ਛਪੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਪਟਿਆਲਾ’ ਲਿਖਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ।<br />
<br />
– 21 03 2004<br />
(ਜੁਲਾਈ 2008 ਵਿਚ ਸੋਧਿਆ)<br />
ਧਿਆਨਜੋਗ: ਇਹ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਛਾਪਣੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਕੈਨੇਡਾ ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਅਜੀਤ ਵੀਕਲੀ, ਸਾਹਿਤਕ ਤ੍ਰੈਮਾਸਿਕ ਲਕੀਰ (ਜੁਲਾਈ-ਸਤੰਬਰ 2004) ਵਿਚ ਛਪ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਪੰਜਾਬੀ ਰੇਡੀਓ ’ਤੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ।<br />
------------------<br />
<br />
<br />
<br />
<b>ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ</b><br />
ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ<br />
ਜੜ੍ਹਾਂ, ਬੀਜਕ ,ਛੰਨਾ, ਗੁਠਲੀ, ਅੰਨਜਲ, Sonata for Four Hands (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ Arc Publications ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।)<br />
ਅਨਾਰਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿਹੜਾ,<br />
<b>ਵਾਰਤਕ</b><br />
ਲਿਖਤ ਪੜ੍ਹਤ (ਪੰਦਰਾਂ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ)<br />
ਫੈਲਸੂਫੀਆਂ<br />
ਹੋਰ<br />
ਲੰਮੀ ਲੰਮੀ ਨਦੀ ਵਹੈ (ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਚੋਣਵੀਂ ਕਵਿਤਾ)</div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-22670587018641876262017-09-09T06:14:00.002-07:002017-09-09T06:14:52.494-07:00ਪੰਜਾਬੀ ਬਲੌਗ ਉਤਸਵ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h3 class="post-title entry-title" style="background-color: white; color: #141414; font-family: Oswald, sans-serif; font-size: 20px; line-height: 20px; margin: 0px 0px 10px; padding: 0px; text-transform: uppercase;">
<img alt="" border="0" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5272283134435988690" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg4NzT_StKwyLTFVIo7fnM-P0ldj-w_uOGL90xKIgSlxu1MaGxPywrl9lr4smrDIc5SVsxzrLh43OPE4nyqlTHpCqdirCN9rQ9b4pYwGvUjUVW9SWfgyoEkl5iXPSbB4c-T-NgfJiQGp58/s320/script.jpg" style="background: transparent; border: none; color: #555555; float: left; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; height: 170px; margin: 0px 10px 10px 0px; padding: 0px; width: 216px;" /></h3>
<div class="post-body entry-content" style="background-color: white; color: #555555; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 20px; margin: 0px; padding: 0px 10px 0px 0px;">
<strong>ਇ</strong>ਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਦੇ ਆਉਂਣ ਨਾਲ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਏ ਨੂੰ ਢਾਅ ਲੱਗੇਗੀ। ਪਰ ਇਸਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਏ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹੇ ਤੋਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਹਿਤੈਸ਼ੀ ਇਸ ਗੱਲ ਕਾਰਨ ਝੂਰਦੇ ਰਹੇ ਨੇ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਬਹਾਨਾ ਵੀ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਈਕਰੋਸੋਫਟ ਨੇ ਏਨੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਉਟਰ ਉੱਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖ/ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਏਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਾਂਗ ਹੁਣ ਬਲੋਗਾਂ ਰਾਹੀ ਨੈੱਟ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਵੀ ਛਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੇਰ ਨਾ ਕਰੋ। ਅੱਜ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਬਲੋਗ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝ ਵਧਾਓ। ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਹੁਣ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੌਕੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਗਲੀ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਦੇਵਾਂਗੇ ਕੁਝ ਪੰਜਾਬੀ ਬਲੌਗਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਗਾਰੀ।<br /><div>
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ <a href="mailto:shabadm@gmail.com" style="color: #388dbd; outline: none;">shabadm@gmail.com</a> ਤੇ ਈਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।</div>
</div>
</div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-27400897821744568512015-08-14T07:04:00.002-07:002015-08-14T07:04:34.226-07:00ਸ਼ਬਦ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਜਾਦੂ-ਕਚ ਦੇ ਅੱਖਰ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2uL_s6vrggCp4j6Y193diOsoUfWlviYEyD0RcZ5Q81jA4Tp8FkOFO57PFHdcFb_W7yNa6gngnTdFyxuqGHeDSLRuPFF3oGDKKF0s85zrgvrcJYFUT9ZmzLeB-qQhZgBcxzIn2USawGMc/s1600/book+title.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="227" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2uL_s6vrggCp4j6Y193diOsoUfWlviYEyD0RcZ5Q81jA4Tp8FkOFO57PFHdcFb_W7yNa6gngnTdFyxuqGHeDSLRuPFF3oGDKKF0s85zrgvrcJYFUT9ZmzLeB-qQhZgBcxzIn2USawGMc/s320/book+title.jpg" width="320" /></a></div>
<b><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਕੱਚ</span><span lang="PA"> </span></b><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਅੱਖਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਕਿਤਾਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਨਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਪੜ੍ਹਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਲੱਗਦਿਆਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਹੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਪਾਠਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਅੰਦਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਕੁਝ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਤਿੜਕਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਲੱਗਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਤਿੜਕਣਾ</span>, <span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਟੁੱਟ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਭਜ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਹੈ</span>, <span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਜਗਜੀਵਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਮੀਤ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਦੀਆਂ ਇਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਦੀਆਂ </span>88 <span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">।</span><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀਆਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੜ੍ਹਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਗਰੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਾਠਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੋਚਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਜ਼ਬੂਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਿੰਦੀਆਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਨ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਾਰੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੜ੍ਹਦਾ</span>-<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੜ੍ਹਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਖੁਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੁੰਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੋਇਆ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਹਸੂਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਰਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";"> ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਹੀਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਨੇਕਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਰਥ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਾਠਕਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਗਹਿਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਗੰਭੀਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਨ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੰਦਾਜ਼</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬਿਆਨ ਵੱਖਰਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੈਨਵਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰੰਗ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚਿੱਤਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਉਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਿਖਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span>...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਜਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਮੈਨੂੰ</span> <o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੁਝ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਹੀਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਿਸਦਾ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੈਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੱਖਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੀਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲੈਂਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਾਂ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰਸਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਤੇਰੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਤੀਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਪਹੁੰਚਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਦਾ</span>...<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">।</span> (<span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਪੰਨਾ</span>
44-45)</i><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੱਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੱਖਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪੰਜਾਬੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਾਠਕਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਵੀਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਵੇਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਹਿਸਾਸਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਵੇਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਟਾਰੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਵੇਕਲੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਸਮ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਵੀਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਾਇਰੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਲੋਚਕਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਾਵਿ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੰਗ੍ਰਹਿ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਧਿਆਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜ਼ਰੂਰਤ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਗ੍ਹਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਿਖਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span>...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਉਸਨੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਮੈਥੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਝਾਂਜਰਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਮੰਗੀਆਂ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੈਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਉਸਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੈਰਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਖਰਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਘੁੰਘਰੂ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬੰਨ੍ਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਿੱਤੇ</span>...<o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੁਝ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਰਕਿਆਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਹੀਂ</span> <o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: Raavi, sans-serif;">ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ</span>...<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">।</span></i><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਨਮ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬਾਰੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਿਖਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span>..<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੈਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਸੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਨਮ</span> <o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰਿਸ਼ੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਾਂ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵੇਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਿਖਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੀ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i>..........<o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i>..........<o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i>..........<o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਦੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਸੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰਿਸ਼ੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਪਸਿਆ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਘਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੈਂਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਉਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਗਲੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਨਮ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੋ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਾਂਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span>...<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਿੜਕਣ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ੀਸ਼ਾ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੱਚ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੁਪਨੇ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀਵਾ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਿਰਲੇਖ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਬਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਾਰ</span>-<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਾਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵੱਖੋ</span>-<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵੱਖਰੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਰਥਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਰਤਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਗਜੀਵਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਿਆਰ ਆਸ ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀਵਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਗਾਉਂਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬੁੱਝ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਾਇਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਬਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲੈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਾਂਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੰਦਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਟੁੱਟੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਿਆਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੜਫ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਿੜਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਹੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੱਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੱਖਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਨ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਾਧ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੋਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਸ਼ਵਾਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਹੀਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰੱਖਦਾ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਉਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਿਉਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਿੰਦਗੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਖਦਾ ਹੈ- </span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੈਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਾਇਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਦੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਾ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਖਤਮ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੋ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਾਣਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੀ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਹਿੰਦੀ</span>...<o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਉਏ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਾਧੂ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੱਖਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਖੋਲ੍ਹ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਿੰਦਗੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜੋਗ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਹੀਂ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਿੰਦਗੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜੋਤ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><o:p></o:p></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<i><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਉੱਠ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਘਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚੱਲੀਏ</span>...<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span>(<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੰਨਾ</span>
46)</i><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਗਜੀਵਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਰੰਨੁਮ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਗਾਉਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਾਲੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਹੀਂ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੂਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅਵਸਥਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੰਤਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਾਤੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਾਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਮਾਧੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਮਝਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਾਲੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਾਇਰੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੰਖ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਘੋਘੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ ਸਿੱਪੀਆਂ ਬਾ-ਕਮਾਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਤਾਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚੜਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚੜਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਗਜੀਵਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੀਤ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੋਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਬਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚਿੱਤਰਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਾਦੂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੱਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੱਖਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਤਾਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span>‘<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇਰੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨਾਲ</span>’ <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਪਣੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਹਿਬੂਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੁਖਾਤਿਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੋ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰਿਹਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਹਿਲੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਾਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਸੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਪਣੀ ਮਹਿਬੂਬਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਤਾਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਚਿੱਤਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਾਮਿਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੀਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਤਾਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਖ਼ਰੀ ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇਰੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਉਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬਾਅਦ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">36</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਭਾਗਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵੰਡੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੋਈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬਾਖੂਬੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਹ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਭਾਗ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਕ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮੁਕੰਮਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੱਚ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਅੱਖਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਿੰਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੋਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਮਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤਕ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕੰਧਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਓਹਲੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਤੇ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਝਰੋਖਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਬਿਲਕੁਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਖਰੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸੁਰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀਆਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹਨ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;">
<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਿਤਾਬ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੰਜਾਬੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਾਹਿਤ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਿਚ ਆਉਣਾ</span>, <span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਪੰਜਾਬੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਵਿਤਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲਈ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ੁਭ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸ਼ਗਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਖਿਆ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਜਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਸਕਦਾ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><span lang="HI"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਆਲੋਚਕਾਂ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਨੂੰ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਇਸ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਵਲ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਧਿਆਨ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੇਣ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਦੀ</span><span lang="PA"> </span><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਲੋੜ ਹੈ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">।</span><o:p></o:p></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: right;">
<b><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">-ਬਲਬੀਰ ਕੌਰ</span></b><b><span lang="PA"> </span></b><b><span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਰੀਹਲ </span></b>(<span lang="PA" style="font-family: "Raavi","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Liberation Serif"; mso-bidi-language: PA; mso-hansi-font-family: "Liberation Serif";">ਕਹਾਣੀਕਾਰ</span>)<b><o:p></o:p></b></div>
</div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-42168368677589735022013-05-29T10:55:00.000-07:002013-05-29T10:55:06.897-07:00ਮਲੂਕਾ ਦੀ ਨੂੰਹ ਕੋਲੋਂ ਤਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਲੈ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦੈ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 14px; white-space: pre-wrap;">ਕਿਤਾਬ ਘੋਟਾਲੇ ਚ ਘਿਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਦੀ ਨੂੰਹ ਪਰਮਪਾਲ ਕੌਰ ਸਰਵ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਹਿੰਮ ਚ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਹੈ। ਹੱਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹਦਾ ਮੁਲ ਕੈਡਰ ਪੰਚਹਇਤੀ ਵਿਭਾਗ ਹੈ। ਮਲੂਕਾ ਸਾਹਿਬ ਜਦੋਂ ਸੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਡੈਪੂਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਸਰਵ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਹਿੰਮ ਚ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਹੱਦ ਹੈ ਇਹ ਤਾਂ। ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਚ ਮੰਤਰੀ ਬਣਦੇ ਹੀ ਮਲੂਕਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਡੀ. ਜੀ. ਐਸ. ਈ. ਦੇ ਦਫਤਰ ਚ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸਟੇਟ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੇ ਡੈਪੂਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਭਾਗ 'ਚ ਜ਼ਿਲਾ ਪੰਚਾਇਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸੀ।</span><br /><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 14px; white-space: pre-wrap;">ਹੁਣ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪਰਮਪਾਲ ਕੌਰ ਨੂੰ ਪੰਚਾਇਤੀ ਵਿਭਾਗ ਚ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਮੰਤਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੱਖੜਾ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। </span><br style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 14px; white-space: pre-wrap;" /><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 14px; white-space: pre-wrap;">ਇਸ ਕੋਲੋਂ ਤਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਲੈ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਵਗਗੇ ਕਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਈ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਪਰ ਅਫਸੋਸ ਕਿ ਲੋਕ ਵੀ ਕੁਝ ਦਿਨ ਰੌਲਾ ਪਾ ਕੇ ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਬਹਿ ਜਾਣਗੇ। ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਰੇਆਮ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਧੱਕਾ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ। ਕਿੰਨੀ ਹਾਸੋਹੀਣੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਸਾਡੀ ਸਥਿਤੀ !</span></div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-15001312403952506662013-05-29T10:29:00.001-07:002013-05-29T10:29:36.290-07:00ਮੁੱਦਾ : ਕਿਤਾਬ ਘੋਟਾਲਾ | ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਚ ਲੱਚਰਤਾ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdS_ZgFAbq2rCjyKtNDPFJOFqEGWc824i12i6pvwZuna72ifFtwILnDB7PzGw-yAZw-OoTx-1TIaKZQrgscTIfHKEAKaWocGfgLNfEbcwVp-q_kx-fAxNESoSaHJcbV8OrnbKDKwUkQ8U/s1600/ind8.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdS_ZgFAbq2rCjyKtNDPFJOFqEGWc824i12i6pvwZuna72ifFtwILnDB7PzGw-yAZw-OoTx-1TIaKZQrgscTIfHKEAKaWocGfgLNfEbcwVp-q_kx-fAxNESoSaHJcbV8OrnbKDKwUkQ8U/s1600/ind8.jpg" /></a></div>
<span style="background-color: white; font-family: mangal; font-size: 17px; line-height: 22px; text-align: justify;">ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀਆਂ ਵਿਵਾਦਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਨਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਚੋਣਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਵਧਣ ਦੇ ਆਸਾਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਫਸੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਟੇਢੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੁੱਸਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ 'ਤੇ ਹੀ ਲਾਹ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਟੈਂਡਰ ਅਤੇ ਖਰੀਦ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਫਸਣ ਨਾਲ ਮਲੂਕਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀਆਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਲਾ ਡਿਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਕੱਤਰ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੁਕਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ 150 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਕੱਤਰ ਕੋਲ ਲੈ ਕੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪਹੁੰਚਣਗੇ। ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹੁਣ ਤਕ ਗਲਤੀ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਹ ਆਖ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਲਝਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਲਈ ਖਰੀਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੋਹਾਲੀ, ਰੂਪਨਗਰ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਪਲਾਇਰਾਂ, ਟੈਂਡਰ ਮੰਗਣ ਵਾਲੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਖਰੀਦ ਕਮੇਟੀ ਖਿਲਾਫ਼ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਜਾ ਰਹੀ। ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਵਲੋਂ ਵਿਵਾਦਿਤ ਕਿਤਾਬ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਟੇਢਾ ਰਾਹ ਅਪਣਾਉਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸੁਲਝਦਾ ਹੋਇਆ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ। ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਕਿਤਾਬ ਮਾਮਲੇ ਸਬੰਧੀ ਮੁੱਖ ਨੀਤੀਕਰਤਾ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਪੀ. ਏ. ਬਣੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹੱਥ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਹੀ ਨਿੱਜੀ ਸਪਲਾਇਰ ਨਾਲ ਗੰਢਤੁੱਪ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਪਲਾਇਰ ਵੀ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਕਰੇਤਾ ਬਣੇ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੜਬੜ ਨਿੱਜੀ ਸਪਲਾਇਰਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਕਾਰਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਾਲਗਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹੀ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਹਨ।</span><br style="background-color: white; font-family: mangal; font-size: 17px; line-height: 22px; text-align: justify;" /><strong style="background-color: white; font-family: mangal; font-size: 17px; line-height: 22px; text-align: justify;">'ਸੱਪ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਮਾਰੋ'</strong><br style="background-color: white; font-family: mangal; font-size: 17px; line-height: 22px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: mangal; font-size: 17px; line-height: 22px; text-align: justify;">ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਜੋ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਪਲਾਇਰ ਵਲੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ 'ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਗੀਤ' ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਲੇਖਕ ਕੈਨੇਡਾ ਨਿਵਾਸੀ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਭਾਈ ਚਤਰ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 132 'ਤੇ 'ਸੱਪ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੇਤਾ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 'ਸੱਪ ਜੇ ਡੰਗੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਵੀ ਡੰਗਿਆ ਉਸ ਦਾ ਬਚ ਜਾਂਦਾ, ਨੇਤਾ ਜੀ ਦਾ ਡੰਗਿਆ ਪਲ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ। ਚੁੱਪ ਕਰ ਬੈਠੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਦਿਓ, ਸੱਪ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਲੇ ਨੇਤਾ ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਓ।' ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਹੀ 'ਕੁੜੀ ਰੋਹਬ ਨਾਲ ਭਾਈ ਚੱਲੇ, ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਚ, ਜੀਜਾ ਸਾਲੀ, ਅੱਜ ਪਰਖੀ ਤੇਰੀ ਯਾਰੀ ਨੀ ਆਦਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸ਼ਰੇਆਮ ਲੱਚਰਤਾ ਪਰੋਸਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਆਦਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਵੀ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਘਿਰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਖਿਰ ਮਿਆਰ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਵੇਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਲਈਆਂ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਹੁਣ ਕਟਹਿਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਡਾ. ਜਗਤਾਰ ਕੌਰ ਦੋਸਾਂਝ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਗਵੰਤ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਬਾਂਝਪਣ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੰਡ ਕੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਗਿਆਨ ਵੰਡਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਹੈ, ਇਹ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਹੈ।</span></div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-36006722913409174932013-05-29T09:52:00.001-07:002013-05-29T09:52:28.364-07:00ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ -ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੇ ਮੁਖੌਟਾਧਾਰੀ ਸਿੱਖੋ : ਸੁਖਿੰਦਰ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtNKwVuxH5IN9AIcCq5LNtDDUuP6yejtLbIKDmBZQqHouEcVgp_ArONFA8oCuNdv7Wyke7MQh-ffekNuKN2zi8ApLUlaIovdCAJ5BOj4-xMFhX4TYUCQpeGiDwvUfNpAXutxoTegFw3Sk/s1600/hard+Kaur+1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtNKwVuxH5IN9AIcCq5LNtDDUuP6yejtLbIKDmBZQqHouEcVgp_ArONFA8oCuNdv7Wyke7MQh-ffekNuKN2zi8ApLUlaIovdCAJ5BOj4-xMFhX4TYUCQpeGiDwvUfNpAXutxoTegFw3Sk/s1600/hard+Kaur+1.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="background-color: white; color: #898f9c; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; line-height: 18px; text-align: left;"> ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ 'ਪੰਜਾਬੀ ਡੇਲੀ' ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਨਾਲ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ</span></td></tr>
</tbody></table>
<span style="background-color: white; color: #898f9c; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;">ਮੈਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰੈਪ ਗਾਇਕਾ ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਰੌਜ਼ਾਨਾ ਅਖਬਾਰ 'ਪੰਜਾਬੀ ਡੇਲੀ' ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਵੇਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਿਸੀ ਸ਼ੌਅ </span><span class="text_exposed_show" style="background-color: white; color: #898f9c; display: inline; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;">ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਫੇਸਬੁੱਕ ਉੱਤੇ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ.<br />ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਸੀ.ਜੋ ਤਸਵੀਰ ਮੈਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਉੱਤੇ ਲਗਾਈ ਹੈ ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਦੀ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ 'ਪੰਜਾਬੀ ਡੇਲੀ' ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਨਾਲ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ.ਜਿਹੜੇ ਮੁਖੌਟਾਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਨੂੰ ਰੰਡੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਜ਼ਰਾ ਦੱਸਣ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸ਼ੌਅ ਕੌਣ ਵੇਖਣ ਗਏ ਸਨ? ਜਿਹਨਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਨੇ ਕੋਈ ਗਾਹਲ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ? ਫਿਰ ਉਹ ਵੀ ਕੋਈ ਦੱਲੇ ਸਿੱਖ ਹੀ ਹੋਣਗੇ?ਜੇਕਰ ਉਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕਿਸੀ ਸ਼ਰਾਬਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਲੱਚਰ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਇਹ ਸਿੱਖ ਉਸ ਰੰਡੀ ਕੋਲੋਂ ਕੀ ਅੰਬ ਲੈਣ ਗਏ ਸਨ?ਹਾਰਡ ਕੌਰ ਦੀ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ.ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਦੀ ਲੱਤਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀਆਂ?ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਾਕੀ, ਵਾਲੀਬਾਲ, ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਖੇਡਦੇ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ.ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਬੁਰਕੇ ਪਾਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?ਕੀ ਕਦੀ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ/ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ/ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬੀਚ ਉੱਤੇ ਬਾਲੀਬਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜੁਆਨ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ ਬਰਾਅ ਪਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਨਿੱਕਰ (ਕੱਛੀ) ਪਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?<br />ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਸੋਚ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਸਿੱਖੋ! ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਧੀ/ਭੈਣ ਦੀ ਕਦੀ ਨੰਗੀ ਲੱਤ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟੀ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲ ਗਲਾ ਲਾਹ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿਓਗੇ? ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਮਾਨਸਿਕ/ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਗੁਲਾਮ ਹੀ ਹੋਣਗੀਆਂ.ਕੈਨੇਡਾ/ਅਮਰੀਕਾ/ਇੰਗਲੈਂਡ/ਯੋਰਪ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬਣਾਂ ਦੀਆਂ ਹੀ ਕਦੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੱਸਣਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਹ ਮੁਖੌਟਾਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਅਜੇ ਵੀ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ.ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਹ ਮੁਖੌਟਾਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ ਤੁਲਸੀ ਦਾਸ ਬਰਾਹਮਣ ਦੀ ਹੀ ਔਲਾਦ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਔਰਤ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ.ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਮੁਖੌਟਾਧਾਰੀ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ 'ਇਨਕਲਾਬ' ਦੇ ਅਰਥ ਸਿਰਫ ਮਰਦਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਾਰੂ ਵਿੱਚ ਗੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਬੱਕਰੇ ਬੁਲਾਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਅਜਿਹੇ ਮੁਖੌਟਾਧਾਰੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਅਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖੁਰਲੀ ਵਿੱਚ ਪੱਠੇ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ. ਜਿਸ ਦੀ ਨਿਤ ਨਿੱਕੀ ਨਿੱਕੀ ਗੱਲ ਪਿਛੇ ਵਹਿਸ਼ੀਆਨਾ ਮਾਰ-ਕੁੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ.</span></div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-12065241139989136772013-03-31T09:46:00.000-07:002013-03-31T09:46:22.327-07:00ਅਮਰੀਕੀ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਗੁਜਰਾਤ ਫੇਰੀ ਵਿਵਾਦਾਂ 'ਚ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਗੁਜਰਾਤ ਫੇਰੀ ਵਿਵਾਦਾਂ 'ਚ ਘਿਰ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ਿਕਾਗੋ
ਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰ 'ਹਾਈ ਇੰਡੀਆ' ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੋਂ ਇਸ
ਫੇਰੀ ਲਈ ਪੈਸੇ ਲਏ ਗਏ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਵਫ਼ਦ ਜਿਸ 'ਚ ਤਿੰਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸਨ, ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਫੇਰੀ ਲਈ 1.62 ਲੱਖ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 8.68 ਲੱਖ
ਰੁਪਏ ਤਕ ਅਦਾ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਫੇਰੀ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਡੀਅਨ ਅਮਰੀਕਨ ਪਬਲਿਕ ਪਾਲਸੀ
ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੇ ਕਰਵਾਈ ਸੀ। ਰੀਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਫੇਰੀ ਲਈ ਮੈਂਬਰਾਂ
ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਲੱਖ ਤੋਂ 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਏ। ਇਸ ਫੇਰੀ ਸਬੰਧੀ
ਅਮਰੀਕੀ-ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵੀ ਕੱਢੇ ਗਏ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਬਾਨੀ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦਾ
ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਸ਼ਲਭ ਕੁਮਾਰ ਹੈ। ਵਫ਼ਦ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਪਤੀ
ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਇਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ, ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ
ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸੋਹਲੇ ਗਾਏ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਸਤੇ ਵੀਜ਼ਾ ਵੀ
ਦਿਵਾਉਣਗੇ। 2002 ਦੇ ਗੋਧਰਾ ਮਗਰਲੇ ਦੰਗਿਆਂ 'ਚ ਰੋਲ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ
ਵੀਜ਼ਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਫੇਰੀ ਸਬੰਧੀ ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਿਆਂ ਦੀ
ਰੀਪੋਰਟ ਛਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ 'ਚ ਸ਼ਬਦੀ ਜੰਗ ਛਿੜ ਗਈ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ
ਬੁਲਾਰੇ ਰਾਸ਼ਿਦ ਅਲਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼ਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਦਾ
ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਅਤੇ ਵੀਜ਼ਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਓਵਰਸੀਜ਼
ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਵਿਜੇ ਜੌਲੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਸਦ
ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਅਪਣਾ ਪੈਸਾ ਖ਼ਰਚਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕੋਈ ਬੇਨਿਯਮੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
ਵਫ਼ਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਐਰੋਨ ਸ਼ੌਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ
ਸਮਰੱਥ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਫੇਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਦੌਰਾ
ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਲਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ਬਰ
ਸੁਣ ਕੇ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਨੇ ਅਪਣੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਾਉਣ
ਲਈ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ 9-9 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿਤੇ ਤਾਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ
ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਦੇ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਇਹ ਪੈਸਾ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ
ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਖ਼ਰਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ। ਜੌਲੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ
'ਚ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਕੋਈ ਵਿਵਾਦ ਨਹੀਂ, ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਤਾਂ ਲੋਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਾਲ ਰਾਤ ਦਾ ਖਾਣਾ
ਖਾਣ ਲਈ ਵੀ ਪੈਸੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਭਾਰਤ ਆਉਣਾ
ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਪਣੇ ਪੈਸੇ ਖ਼ਰਚੇ। ਉਹ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੋਂ
ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਸਨ। ਗੁਜਰਾਤ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਰਜਨ ਮੋਦਬਾਡੀਆ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਵਫ਼ਦ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਆਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਫ਼ਦ
ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। </div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-28408452129482700532013-03-31T09:44:00.002-07:002013-03-31T09:44:41.436-07:00ਮੈਂ ਔਰਤ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਹਵਸ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਸਮਝਿਆ : ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
98 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ
ਹਾਲੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਦਾਰੂ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਖਾਣਿਆਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਉਹ
ਉਦਾਸ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਲਚਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਵਸ
ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਵਸਤੂ ਸਮਝਿਆ ਹੈ। ਅਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤਨਾਮਾ: ਦਿ ਲੈਸਨਜ਼ ਆਫ਼ ਮਾਈ ਲਾਈਫ਼'
'ਚ ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਬੁਢਾਪਾ, ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ,
ਸੇਜ-ਸਾਂਝ ਦਾ ਮਜ਼ਾ, ਕਾਵਿਕਤਾ ਦਾ ਆਨੰਦ, ਹਾਸੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਲੰਮੀ, ਪ੍ਰਸੰਨ ਅਤੇ
ਸਿਹਤਮੰਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਆਦਿ। ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ''98 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ
ਉਮੀਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਅਪਣੀਆਂ
ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਕਾਮੀਆਂ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।'' ਉਹ ਅਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਾਰੇ
ਦਸਦਾ ਹੈ, ''ਮੈਂ 80 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ
ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ।'' ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਬਚਪਨ 'ਚ ਚਿੜੀਆਂ,
ਬਤਖ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਜਿਹੇ ਕਈ ਪਾਪ ਕੀਤੇ। ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮੁਤਾਬਕ,
'ਮੈਂ ਇਸ ਉਦਾਸ ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਵੀ ਪੁਜਿਆ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਥੋੜਾ ਲਚਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਮਲੂਕ ਉਮਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਕ ਮੇਰੇ ਮਨ 'ਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਉਤੇ ਲਚਰਤਾ ਹੀ ਰਹੀ
ਹੈ। ਮੈਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਵਾਂ, ਭੈਣਾਂ ਜਾਂ ਧੀਆਂ ਸਮਝਣ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਆਦਰਸ਼ 'ਤੇ ਕਦੇ ਵੀ
ਖਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰ ਸਕਿਆ। ਹਰ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਹਵਸ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਸਨ
ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਹਨ।'' ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ 98 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰੇ ਮੈਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ <br />ਖ਼ੁਸ਼ਕਿਸਮਤ
ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 7 ਵਜੇ ਦਾਰੂ ਪੀਂਦਾ ਹਾਂ, ਸੁਆਦੀ ਖਾਣੇ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ
ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਗੱਪਸ਼ਪ ਤੇ ਸਕੈਂਡਲਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਣਨ ਦੀ ਤਾਂਘ ਰਖਦਾ ਹਾਂ। ਪਰ ਉਹ ਇਹ ਵੀ
ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਇਕ-ਦੋ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਢਿੱਲਾ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ
ਕਿ ਮੈਂ ਹੁਣ ਛੇਤੀ ਥੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਸੁਣਨਾ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤਕ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ
ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਮੇਰੀ ਅੱਜ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ।</div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-17356799720043734602013-03-31T09:41:00.000-07:002013-03-31T09:41:00.295-07:00ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਨੀਤੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਨੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਗਾਇਨ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
ਰਿਸ਼ੀਆਂ-ਮੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂਆਂ-ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਪੰਜਾਬ ਅੱਜ ਤੱਕ
ਆਪਣੀ ‘ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨੀਤੀ’ ਤੋਂ ਵੀ ਵਿਹੂਣਾ ਹੈ। ਅਸ਼ਲੀਲ ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਹਨ੍ਹੇਰੀ
ਵਿੱਚ ਰੁਲੇ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਸਰਕਾਰ ਕਬੱਡੀ ਮੈਚਾਂ ਦੌਰਾਨ ਤਾਂ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸਟਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ
ਪਲਾਂ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਲਈ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਅਦਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ
ਮੁੱਲ ਕੌਡੀਆਂ ਦੇ ਭਾਅ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ
ਵਿਰਾਸਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਗੁਰਮੀਤ ਬਾਵਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਫੀ ਗਾਇਕ ਬਰਕਤ ਸਿੱਧੂ ਵਰਗੇ ਨਾਮਵਰ
ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇ ਮਹਿਜ਼ 60-80 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੋ
ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਗਾਇਕ ਰਵਾਇਤੀ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਤੇ ਲੱਚਰ ਗਾਇਕੀ ਦੇ
ਰਾਹ ਪੈ ਗਏ ਹਨ।<br />
ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ
ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ ਉੱਪਰ ਔਸਤਨ ਸਾਲਾਨਾ 6.50 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਪਿਛਲੇ
ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਉੱਪਰ ਔਸਤਨ
ਸਾਲਾਨਾ ਮਹਿਜ਼ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੀ ਖਰਚੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ
ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਦੇ ਮਹਿਜ਼ ਚਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਕਪੂਰਥਲਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ
ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿਭਾਗ
ਵੱਲੋਂ ਸਾਲ 2007-08 ਦੌਰਾਨ ਕਪੂਰਥਲਾ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫੈਸਟੀਵਲ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
ਕਪੂਰਥਲਾ-ਕਮ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਪੂਰਥਲਾ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ 27.50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ
ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ 2008-09 ਦੌਰਾਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਧੀਆਂ ਦਾ ਮੇਲਾ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ
ਫੈਸਟੀਵਲ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ 7.50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਾਲ 2008-09 ਦੌਰਾਨ
ਕਪੂਰਥਲਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫੈਸਟੀਵਲ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 30
ਲੱਖ, 25 ਲੱਖ ਅਤੇ 65 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਾਲ 2009-10 ਦੌਰਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਵਿਖੇ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫੈਸਟੀਵਲ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ 20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਸਾਲ 2010-11
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਹੋਏ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਰੋਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜ ਦੇ
ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਕਰਵਾਏ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਲਈ 20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਜਾਰੀ
ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਮਵਰ ਗਾਇਕਾਂ ਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ
ਦਰਜਨ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਵਜ਼ ਵਜੋਂ ਕੇਵਲ 7.85 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਰਾਸ਼ਟਰ ਮੰਡਲ
ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾਂ ਸਰਬਜੀਤ ਨੂੰ
75 ਹਜ਼ਾਰ, ਗੁਰਮੀਤ ਬਾਵਾ ਨੂੰ 60 ਹਜ਼ਾਰ, ਅਖ਼ਤਰ ਅਲੀ ਨੂੰ 45 ਹਜ਼ਾਰ, ਸ਼ੌਕਤ ਅਲੀ ਨੂੰ 45
ਹਜ਼ਾਰ, ਬਰਕਤ ਸਿੱਧੂ ਨੂੰ 80 ਹਜ਼ਾਰ, ਇੰਦਰਜੀਤ ਨਿੱਕੂ ਨੂੰ 75 ਹਜ਼ਾਰ, ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸੁੱਖੀ
ਨੂੰ 35 ਹਜ਼ਾਰ, ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਦੋ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦੇ 1.30 ਲੱਖ ਅਤੇ ਪੰਮੀ ਬਾਈ ਨੂੰ ਦੋ
ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹਾਸਰਸ ਕਲਾਕਾਰ ਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਮੰਚ
ਸੰਚਾਲਕ ਨਿਰਮਲ ਜੌੜਾ ਨੂੰ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ
ਵੱਲੋਂ ਸਾਲ 2007 ਤੋਂ 2011 ਤੱਕ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਉੱਪਰ
ਕੇਵਲ 1.95 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੀ ਖਰਚੇ ਹਨ।<br />
ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨੀਤੀ
ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਦਾਅਵੇ ਵੀ ਫੋਕੇ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ 22 ਅਗਸਤ
ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 29
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨੀਤੀ
ਬਣਾਉਣ, ਸੰਗੀਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹਣ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ
ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਦਾ ਵਿਰਾਸਤੀ ਮੇਲਾ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਤ ਆਡੀਓ ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਪਾਇਰੇਸੀ ਨੂੰ
ਠੱਲ੍ਹਣ ਲਈ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਸਨ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ
ਆਡੀਓ ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਸੰਗੀਤਕ ਟੇਪਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਭਾਰੂ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ
ਸ਼ਰਾਬ ਤੇ ਬੰਦੂਕਾਂ ਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ
ਹੈ ਜਦਕਿ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫੈਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ
ਸਕੀ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਭਾਗ ਭਾਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਸ਼ਲੀਲ ਗਾਇਕੀ ਉੱਪਰ ਨੱਥ ਪਾਉਣ ਅਤੇ
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਜਵੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਲਹਾਲ ਇਹ ਮਾਮਲਾ
‘ਹਵਾ’ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਟਕਿਆ ਪਿਆ ਹੈ ਜਦਕਿ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਆਮ ਲੋਕ ਅਸ਼ਲੀਲ ਗਾਇਕੀ ਵਿਰੁੱਧ
ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਨਿਕਲ ਆਏ ਹਨ।</div>
shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-28214120154979651332011-01-05T06:47:00.000-08:002011-01-21T07:07:52.742-08:00ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਨਵੀਂ ਪੱਤਰਕਾ ਜੀਨੈਕਸ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhaxAB5qKsWXgtV3pTtXx_7NqSE8AxaCOvhJk4IukLUzq36skDnXN58LMnhwY9JKXPeYvTiQYvebC4X0OS_CqeXaNFzUStGzLFh6BKA3FMw5mbi33HPBlnr0MEHzreXMMpMB3X_jtL17w8/s1600/gnex+header.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5558714114591133890" style="margin: 0px 0px 10px 10px; float: right; width: 320px; height: 125px;" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhaxAB5qKsWXgtV3pTtXx_7NqSE8AxaCOvhJk4IukLUzq36skDnXN58LMnhwY9JKXPeYvTiQYvebC4X0OS_CqeXaNFzUStGzLFh6BKA3FMw5mbi33HPBlnr0MEHzreXMMpMB3X_jtL17w8/s320/gnex+header.jpg" border="0" /></a><a href="http://www.haripria.blogspot.com/"><br /></a><div><a href="http://www.haripria.blogspot.com/">ਰੀਤੂ ਕਲਸੀ</a> ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪ੍ਰਬੁੱਧ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਤਾਜ਼ਾ ਖ਼ਬਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਹੇਠਇਕ ਕੈਰੀਅਰ ਬੇਸਡ ਟੈਬਲਾਇਡ <a href="http://www.scribd.com/doc/46341563/gnex-jan"><strong>ਜੀ ਨੈਕਸ</strong></a> ਪਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੱਤਰਕਾ ਦਾ ਕਲੈਵਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਰੁਚੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਦਾ ਹੈ।</div>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-3447678834486597292010-08-19T16:05:00.000-07:002010-08-19T16:12:21.800-07:00ਡਾ ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਯਾਦ...<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvE9JhD1DlN_f6JcFkqb5kbhVmy5KYufEJzrbno3IcWQkCfwiBTkIvmAMx8D_MyDIzES4XCwxrbq3mcnGAB_aVn72BG5BnW75H_wwSr-tzKgrnwwMKv8o3tJgbhMrfAxyO7xvDylNgJZI/s1600/jagtar.jpg"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 320px; height: 189px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvE9JhD1DlN_f6JcFkqb5kbhVmy5KYufEJzrbno3IcWQkCfwiBTkIvmAMx8D_MyDIzES4XCwxrbq3mcnGAB_aVn72BG5BnW75H_wwSr-tzKgrnwwMKv8o3tJgbhMrfAxyO7xvDylNgJZI/s320/jagtar.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5507262624098223506" border="0" /></a>ਡਾ. ਜਗਤਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਜ਼ੀਮ ਸ਼ਾਇਰ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮੁਕਾਮ ਹੈ। ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਣ ਵਾਲੇ ਜਿੰਨੇ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਉਸਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਬਲੌਗ <a href="http://rahao.blogspot.com/"><span style="font-weight: bold;">'ਰਹਾਓ'</span></a> 'ਤੇ 'ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਵੀ <a style="font-weight: bold;" href="http://navrahi.blogspot.com/">ਨਵਿਅਵੇਸ਼ ਨਵਰਾਹੀ</a> ਨੇ ਡਾ. ਜਗਤਾਰ ਬਾਰੇ ਇਕ ਯਾਦ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਕਤ ਲਿੰਕ 'ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਉਸ ਯਾਦ ਦੇ ਗਵਾਹ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਬਣੋ।<br /><span style="font-weight: bold;">- ਹਰਜੀਤ</span>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-19589501672011785312010-08-01T15:16:00.000-07:002010-08-01T15:20:15.339-07:00ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ / ਰਿਸ਼ਤਾ/ਦੀਪਤੀ ਮਿਸ਼ਰਇਕ ਸੀ ਔਰਤ<br />ਤੇ<br />ਇਕ ਸੀ ਮਰਦ<br />ਦੋਹਾਂ 'ਚ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ<br />ਫਿਰ ਵੀ ਦੋਵੇਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਇਕੱਠੇ<br />ਬੇਇੰਤਹਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ<br />ਤਨ-ਮਨ-ਧਨ ਨਾਲ।<br /><br />ਦੋਹਾਂ 'ਚ ਨਹੀਂ ਨਿਭੀ, ਵੱਖਰੇ ਹੋ ਗਏ ਦੋਵੁਂ<br />ਕਿਸੇ ਨੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ—<br />ਉਹ ਮਰਦ ਤੇਰਾ ਕੀ ਲਗਦਾ ਸੀ?<br />ਔਰਤ ਬੋਲੀ—<br />ਪ੍ਰੇਮੀ, ਜੋ ਪਤੀ ਨਾ ਬਣ ਸਕਿਆ<br />ਕਿਸੇ ਨੇ ਮਰਦ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ—<br />ਉਹ ਔਰਤ ਕੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ਤੇਰੀ?<br />ਮਰਦ ਬੋਲਿਆ—ਰਖੇਲ<br /><em><strong>ਅਨੁਵਾਦ : ਐਨ. ਨਵਰਾਹੀ</strong></em><br /><em>(ਦੀਪਤੀ ਮਿਸ਼ਰ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਚਰਚਿਤ ਕਵਿਤਰੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗਰਹਿ ਪਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ੦<br />ਮੁੰਬਈ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ।)</em>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-47705136111168318672010-01-12T08:35:00.000-08:002010-01-12T08:41:29.759-08:00ਜਸਵੀਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ<span style="color: rgb(0, 0, 153);">ਪੇਸ਼-ਏ-ਨਜ਼ਰ ਹੈ ਜਸਵੀਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ।</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 153);">ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਢੁੱਕਵੀਂ ਟਿੱਪਣੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿਓਗੇ ਜੀ।</span><br />---<br /><span style="color: rgb(153, 51, 153);">ਜੀਵਨ</span><br />--<br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਜੀਵਨ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਸਿਫ਼ਰ ਤੋਂ ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਰਾਹ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਨਿਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਬੀਜ ਤੋਂ ਬੂਟਾ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਬੁੰਦ ਤੋਂ ਸਾਗਰ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਨਿਰੰਤਰ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਲਗਾਤਾਰ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਆਦਿ ਤੋਂ ਅੰਤ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਤੇ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਫਿਰ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਅੰਤ ਤੋਂ</span><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);">ਅਨੰਤ ਹੋਣ ਤੱਕ...</span><br />----<br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">ਗ਼ਜ਼ਲ</span><br />-<br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਵਕਤ ਨੂੰ ,ਮੁੜਕੇ ਲਿਆਵਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ।</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਹਿਜਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਤੜਪਦੇ ਨੂੰ ਵਰਾਵਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ।</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">-</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਜੋ ਕਹਾਂਗਾ ,ਸੋ ਕਰੇਂਗਾ ,ਇਹ ਕਿਹਾ ਸੀ ਤੁੰ ਹਜ਼ੂਰ,</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਹੁਣ ਕਹੇ,ਰਾਹਾਂ 'ਚ ਮੈਂ ਤਾਰੇ ਵਿਛਾਵਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ।</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">-</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਮੈਂ ਸਮੁੰਦਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੀਲ ਲੈ ਹੰਝੂ ਮੇਰੇ,</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਉਸ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਮੰਦਰ ਮੈਂ ਲੁਕਾਵਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ।</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">-</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਜੀਣ ਦੇ ਮੈਂ ਖ਼ਾਬ ਤੱਕ ਭੁਲਿਆ ਨਹੀਂ,</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਹੈ ਹਕੀਕਤ ਤੁੰ,ਤਾਂ ਦੱਸ,ਤੈਨੂੰ ਭੁਲਾਵਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ।</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">-</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਦਰਦ ਦਿਲ ਦਾ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਹਲ ਬਸ ਮਿਲਦੀ ਨਹੀਂ,</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਹਿਰ ਦੇ ਨੁਕਤੇ ਲਿਆਵਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ</span> ।<br />-shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-62175068979059042292009-10-10T12:18:00.000-07:002009-10-10T12:28:34.660-07:00ਗੁਰਪਰੀਤ ਗਿੱਲ ਦੀ ਨਵੀਂ ਨਜ਼ਮ<span style="color:#333399;"> </span><span style="font-size:130%;"><span style="color:#333399;">ਪਰਾਪਤੀ</span><br /></span> ----<br /><span style="color:#990000;">ਤੇਰਾ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ<br />ਸ਼ਬਦਾ ਦੇ ਅਰਥਾਂ'ਚ<br />ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣਾ..<br />ਕਿਤੇ ਮੇਰੀ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ-<br /> <br />ਤੇਰੇ ਨੈਣ-ਨਕਸ਼ਾਂ ਦਾ<br />ਮੇਰੇ ਚਿਹਰੇ'ਤੇ<br />ਦੱਬੇ-ਕਦਮੀਂ ਉਤਰ ਅਉਣਾ..<br />ਕਿਤੇ ਮੇਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਤਾਂ ਨਹੀਂ-<br /> <br />ਤੇਰਾ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੇ<br />ਮੇਰੇ ਡੁੱਲੇ 'ਤੇ ਬੇਖਬਰ<br />ਰੰਗਾਂ'ਚ ਰੰਗੇ ਜਾਣਾ..<br />ਕਿਤੇ ਮੇਰੀ ਕਲਪਨਾ ਤਾਂ ਨਹੀ-<br /> <br />ਤੇਰਾ ਅੰਤਰਮਨ ਦੀਆਂ<br /><br />ਪੌੜੀਆ ਉਤਰ<br />ਚਿੰਤਨ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ..<br />ਕਿਤੇ ਮੇਰੀ ਸਾਧਨਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ-<br /> <br />ਤੇਰਾ ਹਵਾ ਦੇ ਝੌਂਕੇ ਵਾਂਗ<br />ਛੂਹ ਜਾਣਾ,<br />ਕੰਬਣ-ਸੁਰਾਂ ਜਗਾ ਦੇਣਾ..<br />ਕਿਤੇ ਮੇਰਾ ਵਹਿਮ ਤਾਂ ਨਹੀਂ-<br /> <br />ਤੇਰਾ ਤੁਰਦੇ -ਤੁਰਦੇ<br />ਵਿਦਾਇਗੀ ਦੇਣਾ<br />'ਤੇ<br />ਮੇਰਾ 'ਅਲਵਿਦਾ'ਆਖ ਦੇਣਾ..<br />ਕਿਤੇ ਮੇਰੀ ਪਰਾਪਤੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ-<br /></span> <br />-<span style="color:#003300;">ਗੁਰਪਰੀਤ ਗਿੱਲ</span><br /><a onclick="return top.js.OpenExtLink(window,event,this)" href="mailto:gillgurpreet14@yahoo.ca" target="_blank">gillgurpreet14@yahoo.ca</a>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-14902259706432160712009-09-12T00:34:00.000-07:002009-09-12T00:53:23.140-07:00ਜਸਵੀਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਇਕ ਨਜ਼ਮ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiETCVWzfhVRdLXQe0mdRCZckJ5Tb4QL85cF1AkxyiKOrh6zTRqS95me3Thf5HMGkaNbdNiuVFSoZ9_JbJBLv_bO6CACFYJ_qNF8iYaKsKdEin0ijBBpMP_qyN-2tCAmdg7eQ4JfbsfNzE/s1600-h/jasvir-hussain.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5380485332914837186" style="FLOAT: left; MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 161px; CURSOR: hand; HEIGHT: 189px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiETCVWzfhVRdLXQe0mdRCZckJ5Tb4QL85cF1AkxyiKOrh6zTRqS95me3Thf5HMGkaNbdNiuVFSoZ9_JbJBLv_bO6CACFYJ_qNF8iYaKsKdEin0ijBBpMP_qyN-2tCAmdg7eQ4JfbsfNzE/s320/jasvir-hussain.jpg" border="0" /></a><br /><div><span style="color:#006600;">ਜਸਵੀਰ ਹੁਸੈਨ ਪਿਛਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ All India Radio ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਨੇ।ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖਦੇ ਨੇ ਤੇ ਅੱਜ ਪੇਸ਼ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕ ਤਾਜ਼ਾ ਨਜ਼ਮ ।</span></div><br /><div>---</div><br /><div><span style="font-size:130%;color:#cc0000;">ਘਰ ਦਾ ਨਾ ਘਾਟ ਦਾ</span></div><br /><div><span style="font-size:130%;">....</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਅਕਸਰ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਮੈਂ ਤਲਾਸ਼ਦਾ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਘਰ ਵਿੱਚੋਂ ਘਰ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਪਰ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਘਰ ਵਿੱਚੋਂ ਘਰ ਵਰਗਾ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਘੋਖਣ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਸੋਚਣ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਪਰਖਣ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਨਿਰਖਣ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਉੱਤਰ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਕਿ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਘਰ ਦੇ ਘਰ ਨਾ ਹੋਣ ਵਿੱਚ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਕਾਸ ਦੀ ਘਾਟ ਏ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">...</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਅਖੀਰ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਘਰ ਦਾ</span></div><br /><div><span style="color:#333399;">ਨਾ ਘਾਟ ਦਾ ।</span></div>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-43786717078584342702009-08-24T12:37:00.000-07:002009-08-24T12:38:06.161-07:00ਰਚਨਾਵਾਂ ਭੇਜੋਦੋਸਤੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਮੰਡਲ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਇਕ ਪੱਤਰਕਾ ਪਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ<br />ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪੱਤਰਕਾ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਆਸ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਸਾਹਿਤ ਦੀ<br />ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਧਾ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੀਆਂ ਮੌਲਿਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਮੰਡਲ ਦੇ ਪਤੇ ਤੇ ਭੇਜੋ।<br /><a href="mailto:shabadm@gmail.com">shabadm@gmail.com</a>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-35770941114473078212009-04-02T11:23:00.001-07:002009-04-02T11:27:26.330-07:00ਅੱਖਰ 'ਚ ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8OBOhxZVQVak-ynJtHId7yfZLrSEbLv-cH040HhNyfBK1f7QWbj6OBJX_54xIsIIMWTAzt972fC93aWcPQOEb35qU8KiMFLcxcHyeSrzuFWXwVJ5Dh9XdCTLxVSrbUyGYjmqkCNbzP1M/s1600-h/akhar.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5320161608031102370" style="FLOAT: left; MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 123px; CURSOR: hand; HEIGHT: 155px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8OBOhxZVQVak-ynJtHId7yfZLrSEbLv-cH040HhNyfBK1f7QWbj6OBJX_54xIsIIMWTAzt972fC93aWcPQOEb35qU8KiMFLcxcHyeSrzuFWXwVJ5Dh9XdCTLxVSrbUyGYjmqkCNbzP1M/s320/akhar.jpg" border="0" /></a> ਪ੍ਰਮਿੰਦਰਜੀਤ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਪੱਤਰਕਾ 'ਅੱਖਰ' ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣਾ ਕਾਵਿ ਕਰਮ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਉਲਥਾ ਕੇ ਛਾਪਣਾ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਅੱਖਰ ਦੇ ਤਾਜ਼ੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਾਰ ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ <a href="http://geetchaturvedi.blogspot.com/"><strong>ਗੀਤ ਚਤੁਰਵੇਦੀ</strong> </a>ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਵੈਕਥਨ ਸਮੇਤ। ਨਾਲ ਪ੍ਰਮਿੰਦਰਜੀਤ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਵੀ ਹੈ- 'ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸ਼ਾਇਰ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਜ਼ਮਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿਕਤਾ ਦਾ ਸਵੈ ਮੁਲਅੰਕਣ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿਆਂਗਾ....'<br />ਖੈਰ, ਤੁਸੀਂ ਗੀਤ ਚਤੁਰਵੇਦੀ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਬਲੌਗ ਵਿਜ਼ਿਟ ਕਰੋ।shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-87166423718674580822009-03-30T11:16:00.000-07:002009-03-30T12:09:34.845-07:00ਮੈਂ ਰੇਪ ਨੂੰ ਇੰਜੁਆਏ ਕਰਦੀ ਹਾਂ 'ਤੇ ਗੋਸ਼ਟੀ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3SJoy8kJ2vIeZEgzXabE8GFFOSpwz0h9BpqLn6VTCDnyiEKpBKJKxf4GUICCRqqImMTkOONQEDWFsIwP3RQE7LoYkGLSPcOV-sSPf-Mro2ZKjia3DAgiX6GJXKuL6waFZziNlvWf2hGQ/s1600-h/000_2767.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5319050086364508418" style="FLOAT: left; MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 320px; CURSOR: hand; HEIGHT: 203px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3SJoy8kJ2vIeZEgzXabE8GFFOSpwz0h9BpqLn6VTCDnyiEKpBKJKxf4GUICCRqqImMTkOONQEDWFsIwP3RQE7LoYkGLSPcOV-sSPf-Mro2ZKjia3DAgiX6GJXKuL6waFZziNlvWf2hGQ/s320/000_2767.jpg" border="0" /></a> ਸੁਖਜੀਤ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਚਰਚਿਤ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਅੰਤਰਾ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਦੂਜੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਮੈਂ ਰੇਪ ਨੂੰ ਇੰਜੁਆਏ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੁਣ ਉਹ ਫਿਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। 8 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਮੰਡਲ ਵੱਲੋਂ ਸੁਖਜੀਤ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪੁਸਕਤ ਉੱਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਗੋਸ਼ਟੀ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। <a href="http://documents.scribd.com/docs/n2vt7m8zqphto2zyrgl.pdf"><em>ਪੂਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।</em> </a>ਅਗਲੀ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਸੁਖਜੀਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਮੈਂ ਰੇਪ ਨੂੰ ਇੰਜੁਆਏ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਪੜ੍ਹੋਗੇ।<br /><br /><br /><p></p>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-11437669879701348622009-03-12T09:26:00.000-07:002009-03-12T09:52:17.156-07:00<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgiXO7cIeFT_gG7JrOjrLyPvvNhj8thIQ1VD-vzjGX5Wnb5MC3xUzuPWI2n9lg5540mRj9Zr2_4jvqr8wOVm5skAF-iuePEtk6iRKakXIIsNprAbnKe-CNO1VZskqhgSwHg6A9c-97-82Y/s1600-h/Image011.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5312343628286823346" style="FLOAT: left; MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 96px; CURSOR: hand; HEIGHT: 140px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgiXO7cIeFT_gG7JrOjrLyPvvNhj8thIQ1VD-vzjGX5Wnb5MC3xUzuPWI2n9lg5540mRj9Zr2_4jvqr8wOVm5skAF-iuePEtk6iRKakXIIsNprAbnKe-CNO1VZskqhgSwHg6A9c-97-82Y/s320/Image011.jpg" border="0" /></a><br /><div>ਬਲਵਿੰਦਰ ਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਪਾਠਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਰੇ੍ ਹੋ ਗਏ ਨੇ ਪਰ ਕਵਿਤਾ ਸਿਰਜਕ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਉਹ ਕੁਝ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਹੋਏ ਨੇ।ਅਸੀਂ ਸ਼ਬਦਮੰਡਲ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।</div><br /><div> </div><div>---</div><div><span style="color:#cc0000;">੧ -ਡਰ</span></div><div>--</div><div><span style="color:#3333ff;">ਬੇਲੋੜੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦੀ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਕਿਆਰੀ ਵਿੱਚ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਪੁੰਗਰਦੀ ਕਵਿਤਾ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਸੋਚਦੀ ਹੋਵੇਗੀ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਕਿ......</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਮੇਰਾ ਜਨਮ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਹੁਣ ਆਮ ਆਦਮੀ ਲਈ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਨਾ ਹੋ ਕੇ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਸਿਰਫ਼</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਆਲੋਚਕਾਂ ਜਾਂ ਫ਼ਿਰ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਉੱਘੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ </span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਚਿੰਤਨ ਵਾਸਤੇ ਹੀ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ.....</span></div><div>-----------------</div><div><span style="color:#cc0000;">੨ -ਨਿਸ਼ਾਨ</span></div><div>---</div><div><span style="color:#3333ff;">ਹਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਨੇ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਕੰਧ 'ਤੇ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਤੇਰੇ ਨੌਹਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਜਿਹੜੇ ਆਤਮਾ ਦੀ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਲਈ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਤੜਫ਼ ਤੇ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਮੰਜਿਲ ਸਰ ਕਰ ਜਾਣ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਸਨ।</span></div><div>-----------</div><div><span style="color:#cc0000;">੩ -ਕੇਂਦਰਿਤ</span></div><div>---</div><div><span style="color:#3333ff;">ਤੇਰਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਹੇ ਕਵਿਤਾ!</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਮੈਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰੌਂ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਹਾਣ ਨਹੀਂ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਤੇਰਾ ਪਰਾਇਆ ਹਾਣ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਪੀੜਾ ਦਾਇਕ ਹੈ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਪਰ.......</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਇਹ ਪੀੜਾ ਵੀ ਇੱਕ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਆਨੰਦ ਮਈ ਅਹਿਸਾਸ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਕਲਪਨਾ </span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਕਲਪਨਾ ਵਿੱਚ</span></div><div><span style="color:#3333ff;">ਕੇਂਦਰਿਤ ਹਾਂ।</span></div><div><span style="color:#3333ff;">------</span></div><div> </div>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-80366396970819327032009-02-23T07:10:00.000-08:002009-02-23T07:38:32.677-08:00ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਦੀ ਇਕ ਕਵਿਤਾ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5btTyFVrx6NYuY4xNDBWaRA3a985629EslN51ZqxAXjt_WXog6OZfY4p1mJWqNkzd8m55JWA7m4KGbTg1a-hoqFzhKKJK06V0Yf-G2GObsCnmMBFyqsE3qey5b9t_wVbavE2rPUMkCcg/s1600-h/gurpreet.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5306017013271194306" style="FLOAT: left; MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 85px; CURSOR: hand; HEIGHT: 97px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5btTyFVrx6NYuY4xNDBWaRA3a985629EslN51ZqxAXjt_WXog6OZfY4p1mJWqNkzd8m55JWA7m4KGbTg1a-hoqFzhKKJK06V0Yf-G2GObsCnmMBFyqsE3qey5b9t_wVbavE2rPUMkCcg/s320/gurpreet.jpg" border="0" /></a> <strong>ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ</strong> ਨਵੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਹਸਤਾਖਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕਾਂ <em><strong>ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ</strong></em> ਅਤੇ <em><strong>ਅਕਾਰਨ</strong></em> ਪਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰੀ ਰੁਚੀ ਰਖਦੇ ਹਨ।<br /><span class=""></span><br /><span class=""></span><strong><span style="font-size:130%;">ਮਾਂ ਬੋਲੀ * <a href="http://www.gurpreetmansa.blogspot.com/">ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ</a></span></strong><br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ<br />ਮੇਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਧਰਤ<br />ਜਿਸ 'ਤੇ ਮੈਂ ਮੜ੍ਹਕ ਨਾਲ ਤੁਰਾਂ<br />ਉਥੇ ਜਾਵਾਂ<br />ਜਿਥੇ ਸੁਫਨੇ ਕਹਿਣ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਆਲ੍ਹਣਾ ਜਗ ਦੀ ਟਹਿਣੀ<br />ਚੋਗ ਚੁਗਣ ਕਿਤੇ ਵੀ ਜਾਵਾਂ<br />ਆਥਣ ਵੇਲੇ ਅੰਦਰ ਇਹਦੇ<br />ਮੁੜ ਆਣ ਸੌਂਵਾਂ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ<br />ਚੁਲ੍ਹੇ ਦੁਆਲੇ ਟੱਬਰ<br />ਛਟੀਆਂ ਦੀ ਅੱਗ<br />ਫੁਲਦੀ ਰੋਟੀ<br />ਛੰਨੇ 'ਚ ਘਿਉ ਸ਼ੱਕਰ ?<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ<br />ਸਾਹ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦੇ<br />ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ<br />ਝੱਗੇ ਭਾਵੇਂ ਪਾਟੇ<br />ਬੈਠਣ ਤੱਪੜ<br />ਰਾਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ 'ਚ ਗੱਲ ਜਿਹੜੀ<br />ਮਾਂ ਨਾਲ ਕਰਾਂ<br />ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਉਤਰਾਂ<br />ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਦਿਆਂ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ 'ਚ<br />ਧੀ ਮੇਰੀ ਸ਼ਰਾਰਤਨ<br />ਵਾਹ ਵਾਹ ਕਹੇ<br />ਪੁੱਤ ਲੋਟਣੀਆਂ ਪੁਠੀਆਂ ਲਾਵੇ<br />ਕਰੇ ਕਲੋਲਾਂ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ 'ਚ<br />ਨਾਲ ਦੀ ਮੇਰੇ<br />ਕੋਈ ਗੱਲ ਕਹੇ<br />ਲਾਜਵੰਤੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਂਗ ਸੰਙੇ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ<br />ਮੈਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ<br />ਮਾਂ ਬੋਲੀ 'ਚ ਸਭ ਕੁਝ ।।shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-26421082035861074142009-02-15T08:53:00.000-08:002009-02-16T08:35:10.305-08:00ਸਾਰਾ ਆਲਮ ਪਰਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPxhSAS8tDFAGA2zrpTKB86GLTkD16kGSo6qvac06zKNRUMxdY8gkTUxnm0HQN4SNqYgqoXKt3xMBAC97dyGGBpvVofxLxlPzhXBVUzT5kH2nuDGKMbQnMPwBOfLlktaPaBVUas8c_9AE/s1600-h/ulfat+bajwa.jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5303433507160036754" style="FLOAT: left; MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 121px; CURSOR: hand; HEIGHT: 167px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPxhSAS8tDFAGA2zrpTKB86GLTkD16kGSo6qvac06zKNRUMxdY8gkTUxnm0HQN4SNqYgqoXKt3xMBAC97dyGGBpvVofxLxlPzhXBVUzT5kH2nuDGKMbQnMPwBOfLlktaPaBVUas8c_9AE/s320/ulfat+bajwa.jpg" border="0" /></a> <strong>ਉਲਫ਼ਤ</strong> ਬਾਜਵਾ ਦਰਵੇਸ਼ ਸ਼ਾਇਰ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਹਦੇ ਸਿਰੜੀ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਸਨੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਮੋਹ ਪਾਲਿਆ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਤਕ ਨਿਭਾਇਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਸਿਰਤੋੜ ਯਤਨ ਕੀਤੇ। ਜਿਥੇ ਉਹ ਉਸਤਾਦ ਸ਼ਾਇਰ ਸੀ ਉਥੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਠਕ ਨਾਲ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਉਚੇਚ ਦੇ ਸਿੱਧਾ ਰਾਬਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।<br /><strong>ਡਾ ਜਗਤਾਰ</strong><br /><div>----</div><div><strong>ਗ਼ਜ਼ਲ/ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ</strong></div><div>ਸਾਰਾ ਆਲਮ ਪਰਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br />ਜਾਣ ਦਾ ੳਕਤ ਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br /><br />ਦਿਲ ਜੋ ਤੇਰਾ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ,<br />ਤੂੰ ਕਿਤੇ ਦਿਲ ਲਗਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br /><br />ਪਿਆਰ ਦੀ ਬੂੰਦ ਤਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ,<br />ਦਿਲ ਯੁਗਾਂ ਦਾ ਤਿਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br /><br />ਖ਼ਾਬ ਲਗਦਾ ਏ ਹੁਣ ਵਜੂਦ ਆਪਣਾ,<br />ਉਡਦੇ ਪੰਛੀ ਦਾ ਸਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br /><br />ਆਣ ਬੈਠਾਂ ਏਂ ਜੀਂਦੇ ਜੀ ਕਬਰੀਂ<br />ਤੈਨੂੰ ਜਗ ਨੇ ਸਤਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br /><br />ਲਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਏਂ ਮਸਤ ਨਜ਼ਰਾਂ 'ਚੋਂ<br />ਤੂੰ ਕਿਤੇ ਦਿਲ ਗੁਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।<br /><br />ਨਾ ਸੁਨੇਹਾ ਨਾ ਕੋਈ ਖ਼ਤ ਉਲਫ਼ਤ<br />ਉਸ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਭੁਲਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।</div><br /><div>----------------------------------------------------------------------------<br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEdbOHV180KFmqtwqq9adaRzdsyhgdFyfKv1e47GLhtgWL0uHjZfi6YbNf88OCxNz9JTQ6l5VlLAWP4t_ii23csQ8eKUcqbLiKkmVBCKjA81qOOWfbzxpkQlurGdTBBe-BRqUqE1zbXok/s1600-h/Bajwa.JPG"></a><br /><span style="font-size:180%;color:#6600cc;">ਉਲਫਤ ਬਾਜਵਾ ਯਾਦ ਸਮਾਰੋਹ 22 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ<br /></span><em><span style="font-size:130%;">ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਸ਼ਾਇਰ ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ 22 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਵਿਰਸਾ ਵਿਹਾਰ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਬਾਜਵਾ ਜੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਸਾਰਾ ਆਲਮ ਪਰਾਇਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ' ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਪਹਿਲਾ ਉਲਫਤ ਬਾਜਵਾ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਨਾਬ ਅਮਰਨਾਥ ਕੌਸਤੁਭ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। </span></em></div><br />ੋਸshabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-55408108152491549532009-01-29T02:06:00.000-08:002009-03-19T09:35:36.485-07:00ਦੇਸ ਰਾਜ ਕਾਲੀ ਦਾ ਨਾਵਲ 'ਪਰਣੇਸ਼ਵਰੀ'<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhwKmc7Lw8xWzTFu0r4sIx2UXInt5u9_IwVSSvZwFUYOlnD45_KqBn0cB44ySybhyphenhyphen2pEt2vPqlKSU01DjrclpTveLX52BM9ocJzW8qnxikc4t3ol_B6anL0EewaO_wuPtY1FQDrmHEzxp0/s1600-h/des+raj+kali[1].jpg"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5296656100630891682" style="FLOAT: right; MARGIN: 0px 0px 10px 10px; WIDTH: 145px; CURSOR: hand; HEIGHT: 206px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhwKmc7Lw8xWzTFu0r4sIx2UXInt5u9_IwVSSvZwFUYOlnD45_KqBn0cB44ySybhyphenhyphen2pEt2vPqlKSU01DjrclpTveLX52BM9ocJzW8qnxikc4t3ol_B6anL0EewaO_wuPtY1FQDrmHEzxp0/s320/des+raj+kali%5B1%5D.jpg" border="0" /></a> ਦੇਸ ਰਾਜ ਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਚਰਚਿਤ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਪਰਣੇਸ਼ਵਰੀ ਉਸਦਾ ਪਲੇਠਾ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਦਲਿਤ/ਦਮਿਤ/ਹਾਸ਼ਿਆਕ੍ਰਿਤ ਸਮਾਜ ਦੀ ਵੇਦਨਾ, ਵਿਥਿਆ ਤੇ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਇਹ ਬਿਰਤਾਂਤ ਇਤਿਹਾਸ ਚੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਚੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਪਹਿਚਾਨਣ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਹੈ। ਉਹ ਪਰਚੱਲਤ ਮਿੱਥਾਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ ਤੇ ਪਰਭਵਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਤੋੜਨ ਵਿਧੀ ਬੁੱਤ-ਸ਼ਿਕਨੀ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸੰਵਾਦ ਦੀ ਏ। ਉਹ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਨਾਲ ਪਰਵਚਨ। ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਲੰਧਰ ਬਾਰੇ ਪਰਚੱਲਤ ਰਾਖਸ਼ਸ਼ ਦੀ ਮਿੱਥ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਉਹ ਕਨਿਸ਼ਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੋਦੀ ਭਿਕਸ਼ੂ ਜਲੰਧਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਵਰਿੰਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਜਲੰਧਰ ਰਾਖਸ਼ਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਛੜਯੰਤਰ ਗਰਦਾਨਦਾ ਹੈ। ਵਿੱਦਿਆ ਪਰਾਪਤੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਜਗਿਆਸਾ ਨੂੰ ਉਹ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਮੰਨਦਾ ਹੋਇਆ ਪਰਣੇਸ਼ਵਰੀ ਦੇ ਕਮਲ ਿਸੰਘਾਸਨ ਹੇਠ ਦੱਬਆ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗਣਪਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲਹੂ ਲਿਬੜੀ ਤਲੳਾਰ ਸੀ, ਜੂਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਚਿੱਬ ਖੜੱਬੀ ਢਾਲ। ਨਾਇਕ ਵੱਲੋ. ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਬਿੰਬ ਬੜਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਮੂੰਹ ਮੁਹਾਂਦਰੇ ਵਾਲੇ ਇਸ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਸਤੇ ਮੈਂ ਪਰਣੇਸ਼ਵਰੀ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।<br /><strong>-ਮਨਮੋਹਨ</strong><br /><strong><span style="font-size:130%;color:#330099;"><a href="http://documents.scribd.com/docs/1po6lj06h804ow86lrtf.pdf">ਪਰਣੇਸ਼ਵਰੀ</a></span> <em><span style="color:#cc0000;">(ਪੂਰਾ ਨਾਵਲ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ)</span></em></strong>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-78886906851397532102009-01-27T10:28:00.000-08:002009-03-19T09:12:42.150-07:00ਰੀਤੂ ਕਲਸੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3DM2Hk9e-Y37Mlnu5UyeQySBdxaTxSKc3tmTLQhWnEsPuVSeO40pzlPylGGDFfzL3GcmNvCOUdNgVkW2ztMo7-FLlnf8yZ8Ci30T-cRgQGrEha-ezdh2XZTUO-bo_zLfQPLR7-W8jXRQ/s1600-h/reetu+kalsi.JPG"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5296046308983962690" style="FLOAT: right; MARGIN: 0px 0px 10px 10px; WIDTH: 133px; CURSOR: hand; HEIGHT: 179px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3DM2Hk9e-Y37Mlnu5UyeQySBdxaTxSKc3tmTLQhWnEsPuVSeO40pzlPylGGDFfzL3GcmNvCOUdNgVkW2ztMo7-FLlnf8yZ8Ci30T-cRgQGrEha-ezdh2XZTUO-bo_zLfQPLR7-W8jXRQ/s320/reetu+kalsi.JPG" border="0" /></a> <em><strong>ਸ਼ਬਦ ਮੰਡਲ </strong>ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਤੋਂ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਵੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਤਹਿਤ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਕਵੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹ ਸਕਿਆ ਕਰੋਗੇ। ਇਸ ਲਈ ਨੌਜਵਾਨ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਤਾਜ਼ਾ ਪੰਜ ਰਚਨਾਵਾਂ ਭੇਜਣ ਤਾਂ ਕਿ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
<br />ਇਸ ਵਾਰ ਪੇਸ਼ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਕਹਾਣੀਕਾਰ <strong>ਰੀਤੂ ਕਲਸੀ </strong>ਸੀ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ -ਆਂਟੀ- ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਚਰਚਿਤ ਪੱਤਰਕਾ 'ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ' ਦੇ ਜਨਵਰੀ-ਮਾਰਚ-2009 ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਪਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ।</em>
<br /><div><em></em></div>
<br /><div><span style="color:#6633ff;"><em><span style="font-size:130%;">ਕਹਾਣੀ</span></em></span></div><div><span style="font-size:180%;"><strong>ਆਂਟੀ</strong></span>
<br /><strong><span style="font-size:130%;"><a href="http://haripria.blogspot.com/">-ਰੀਤੂ ਕਲਸੀ</a></span></strong></div>
<br /><div>...'ਤੂੰ ਆਪ ਝੱਲੀ ਏਂ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਰ ਰਹੀ ਏਂ। ਲੱਗਦੈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਹਨੀਮੂਨ 'ਤੇ ਭੇਜਣਾ ਪਊ।'
<br />'ਸ਼ਰਮ ਕਰੋ।'
<br />'ਲੈ ਹੁਣੇ ਤਾਂ ਪੂਜਾ-ਪਾਠ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਪਈ ਸੈਂ ਤੇ ਹੁਣੇ ਸ਼ਰਮਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ ਏਂ। ਠਹਿਰ ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਆਉਂਨੀ ਆਂ.....।' <em>(ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ)</em></div><div><span style="font-size:130%;color:#cc0000;"><strong></strong></span></div><div><span style="font-size:130%;"><strong><span style="color:#6600cc;">(<a href="http://documents.scribd.com/docs/2mzm5hb6mjr52r40fzjv.pdf">ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ </a>ਕਲਿੱਕ <param value="high" name="quality"><param value="true" name="play"><param value="true" name="loop"><param value="showall" name="scale"><param value="opaque" name="wmode"><param name="">ਕਰੋ)</span></a> </a><param value="high" name="quality"><param value="true" name="play"><param value="true" name="loop"><param value="showall" name="scale"><param value="opaque" name="wmode"></strong></span></div>
<br />shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-15465322035574457212009-01-17T23:15:00.001-08:002009-01-17T23:35:13.989-08:00ਗ਼ਜ਼ਲ<strong><span style="color:#cc0000;">ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜਸਵਿੰਦਰ ਮਹਿਰਮ 'ਸੰਧੂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਕੂਲ' ਦੇ </span></strong><br /><strong><span style="color:#cc0000;">ਮੌਜੂਦਾ ਜਾਨਸ਼ੀਨ ਹਨ ।ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ</span></strong><br /><strong><span style="color:#cc0000;">ਲਗਾਤਾਰ ਛਪ ਰਹੇ ਹਨ ।ਪੁਖਤਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ...</span></strong><br /><strong><span style="color:#cc0000;">------</span></strong><br /><strong><span style="color:#009900;">ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ...</span></strong><br /><span style="color:#3333ff;">---</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਅਪਨਾ ਗਿਲਾ , ਮੇਰੀ ਖਤਾ, ਭੁੱਲ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਭੁੱਲੇ ਵਫ਼ਾ ਦੇ ਗੀਤ ਨੂੰ ਫਿਰ ਗਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">----</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਉਸਦੀ ਵਫ਼ਾ ਨਾ ਹੋਰ ਹੁਣ, ਅਜ਼ਮਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਅਪਨੇ ਗ਼ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦਿਲ, ਬਹਿਲਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">---</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਪੱਕਾ ਠਿਕਾਣਾ ਵੀ ਬਣਾ ਬੇਸ਼ੱਕ ਬਿਗਾਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਫਿਰ ਵੀ ਕਦੇ ਪਰਦੇਸੀਆ ਮੁਣ ਆਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">---</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਬੱਚਾ ਜਦੋਂ ਵੀ ਆਪਣਾ ਭੁੱਲ ਕੇ ਕੁਰਾਹੇ ਜਾ ਪਵੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਲਾਗੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">---</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਅਪਨੇ ਗ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਸੋਗ ਨੂੰ ਦਿਲ ਵਿਚ ਛੁਪਾ ਕੇ ਵੀ ਕਦੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਉਸਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਮੁਸਕਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">---</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਦੇ ਲਾਏਗਾ ਤੈਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਫੱਟ ਬੜੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਪਰ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਸਹਿਲਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">---</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਵੈਸੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਵੇ ਬੁਰਾ ਨਾ 'ਮਹਿਰਮਾ'</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਹੋਵੇ ਅਗਰ ਤੈਥੋਂ ਬੁਰਾ ਪੜਤਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਂ ।</span><br /><span style="color:#cc0000;"><strong><em>ਜਸਵਿੰਦਰ ਮਹਿਰਮ</em></strong></span>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-593684677122844703.post-31790769425004125242009-01-17T20:27:00.000-08:002009-01-17T23:46:36.984-08:00ਨਜ਼ਮ<span style="color:#990000;"><strong>ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹਾਸੇ ਤੇ ਨਾ ਜਾਵੀਂ</strong></span><br /><span style="color:#990000;"><strong>-----</strong></span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹਾਸੇ ਤੇ ਨਾ ਜਾਵੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹਾਸੇ ਤੇ ਨਾ ਜਾ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕਿਵੇਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਦਮ ਘੁੱਟਦੇ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਪਹਿਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹੱਸਦੇ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਪਰ੍ਹੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੇ ਮੇਰੀ ਹਿੱਕ ਨੂੰ ਚੀਰ ਕੇ ਵੇਖ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕਿਵੇਂ ਤੜਫਦਾ ਹੈ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕੁਝ ਕਹਿ ਨਾ ਸਕਦਾ ਦਿਲ ਮੇਰਾ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੇ ਇਹਦੇ ਚੋਂ ਸਿੰਮਦੀ ਹੈ </span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕਦੇ ਕਦੇ ਕਵਿਤਾ ਮੇਰੀ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਬੁੱਲਾਂ ਚੋਂ ਕਿਰਦੇ </span><br /><span style="color:#3333ff;">ਲਫ਼ਜਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਇਹ ਸਾਰੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਸੁੱਖ ਸਵੀਲਾ ਹੋਣ ਦਾ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਵਿਸਥਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਕਰ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ </span><br /><span style="color:#3333ff;">ਮੇਰੀਆਂ ਹਿੱਚਕੀਆਂ ਵੀ ਹੋਣਗੀਆਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹੱਸਦੇ ਚਹਿਰੇ ਤੇ ਨਾ ਜਾ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਮੇਰੇ ਵਜੂਦ ਗਹੁ ਨਾਲ ਵੇਖ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕਿਵੇਂ ਵਿੰਨਿਆਂ ਪਿਆ ਹੈ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਕਹਾਉਂਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਹੱਥੋਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੇ ਮੇਰੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਚੋਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤਿਪ ਤਿਪ ਚੋਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਲ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੁੰ ਮੇਰੇ ਹੱਸਦੇ ਚਹਿਰੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਪਰ੍ਹਾਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਨਾਂ ਦੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਕੋਹਲੂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆਂ ਬਲਦ ਹਾਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਤੇ ਆਪਣੇ ਬੇਗਾਨਿਆਂ ਰਲ਼ ਕੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਪਿੰਡੇ ਤੇ ਪਾਈਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਹਰ ਕਦਮ ਤੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਗਿਣਤੀ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਪਰ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹਾਲ ਤੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਹਾਸਾ ਨਾ ਪਾਵੀਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਮੈਂ ਕਿਹੜਾ ਤੈਥੋਂ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਟਿਕਟ ਦੇ ਪੈਸੇ ਮੰਗੇ ਨੇ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਸਿਨੇਮੇ ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਖਰਚ ਹੋਣਾ ਸੀ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਬੋਰ ਹੀ ਸਹੀ</span><br /><span style="color:#3333ff;">ਮੇਰੀ ਵੀ ਮੁਫ਼ਤੋ ਮੁਫ਼ਤੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣ ।</span><br /><strong><span style="font-size:130%;color:#ff0000;"><em>ਮਨਜੀਤ ਸੋਹਲ</em></span></strong>shabadhttp://www.blogger.com/profile/07649095489594487231noreply@blogger.com0